'Fabriek van de wereld' ligt stil en dus vreest Europa voor tekorten

• Gidi Pols

  redacteur Economie

In heel China liggen fabrieken stil vanwege het coronavirus. En daarmee stokt de productie van de 'fabriek van de wereld'. Dat vooruitzicht zorgt voor onrust onder beleggers en bij Nederlandse bedrijven.

Van de 500 grootste bedrijven ter wereld hebben er 300 fabrieken of kantoren in de miljoenenstad Wuhan, die wordt gezien als de bron van het virus. Wuhan en de omliggende provincie Hubei zijn hermetisch afgesloten vanwege het virus. Ook Nederlandse bedrijven als Philips, ASML en Arcadis zijn daar actief.

De plotselinge stilstand in de tweede economie van de wereld heeft nu ook al negatieve impact. Beurzen over de hele wereld leden deze week zware verliezen. De prijzen van olie en andere grondstoffen gingen onderuit en ook aandelen van bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappijen deden het slecht.

We gingen langs bij een fabrikant van medische hulpmiddelen, die waarschijnlijk tot 10 februari geen producten geleverd krijgt:

"Qua timing komt het virus op een heel ongelukkig moment", zegt Onno de Jong, transportconsultant bij Ecorys. Afgelopen week was het Chinees Nieuwjaar, waardoor veel fabrieken gesloten waren. "In de planning rekenen Europese bedrijven erop dat ze het goederenvervoer komende week inhalen."

Maar door het coronavirus blijven de meeste Chinese bedrijven in ieder geval tot 9 februari dicht. En ook steeds meer grote luchtvaartmaatschappijen als KLM, Lufthansa en British Airways staken hun vluchten van en naar China.

Een week geen productie in China kan hele bedrijfstakken stilleggen in Europa. In de regio Wuhan zitten bijvoorbeeld veel producenten van auto-onderdelen. Die gaan per boot, vliegtuig of trein naar de Europese fabrieken van bijvoorbeeld Volkswagen, Peugeot of Volvo.

"Die fabrieken hebben voor onderdelen van buiten Europa maar een voorraad van een week", zegt Erik Groot Wassink, die voor vervoersbedrijf Nunner Logistics verantwoordelijk is voor het treinverkeer uit China. "Als er in Wuhan langer dan een week niet gewerkt wordt, komen ze in de problemen. Als twee of drie onderdelen missen, kunnen ze de hele auto niet afmaken."

De voorraden die nu nog in China liggen, kunnen de tekorten mogelijk niet voorkomen. "Je ziet eigenlijk dat alle vormen van goederenvervoer vanuit China getroffen zijn", zegt De Jong. Het treinverkeer ligt voor een groot deel stil omdat Wuhan een belangrijk spoorknooppunt is.

Via de lucht kan ook steeds minder vervoerd worden. "Vrachtvliegtuigen blijven wel vliegen, maar de vracht die wordt vervoerd in de buik van passagiersvliegtuigen neemt ernstig af", zegt Maarten van As, van Air Cargo Netherlands. Met prijsstijgingen als gevolg.

Gevolgen soms maanden later pas duidelijk

"Alleen de zeeschepen varen allemaal nog", zegt De Jong. "Maar ook daar kun je komende week problemen verwachten. De fabrieken in China zijn afgelopen jaren steeds meer naar het binnenland verplaatst omdat daar de lonen nog laag zijn. Maar een groot deel van het binnenlands vervoer ligt ook plat. Dus het is nog maar de vraag of de schepen ook geladen kunnen worden."

Bovendien doen schepen zes weken over de tocht naar Europa. Dus zelfs als de fabrieken weer gaan draaien, komen goederen met vertraging aan. "We krijgen nu al klanten aan de lijn die ruimte in de trein willen reserveren voor als de fabrieken weer opengaan", zegt Groot Wassink. Treinen doen maar vijftien dagen over de reis. Die vervoeren onder meer onderdelen voor autofabrikanten als Volkswagen, Volvo, BMW, maar ook voor Nederlandse producenten van bijvoorbeeld dieselmotoren.

Hoe groot de gevolgen echt gaan zijn, is nog moeilijk in te schatten. "De wereldwijde logistiek is zo ingewikkeld. Soms worden gevolgen pas maanden later duidelijk", zegt De Jong. "Een paar jaar geleden was er bijvoorbeeld een overstroming in Thailand waardoor er fabrieken dichtgingen. Maanden later werden daardoor de geheugenkaarten bij de Media Markt duurder omdat er tekorten waren."