Werkgever of werknemer? Dit verandert er als het aan de commissie-Borstlap ligt

Of je nou werkgever, vaste werknemer of flexwerker bent: voor iedereen zal er iets veranderen als het aan de commissie Borstlap ligt. Die vindt de kloof tussen mensen met een vast contract en flexwerkers nu te groot. De belangrijkste voorstellen van de commissie op een rij.

Andere verhouding werkgever-werknemer

Op de arbeidsmarkt dragen de zwakste schouders nu de zwaarste lasten, constateert de commissie. De voor- en nadelen van flexibele arbeidscontracten zijn oneerlijk verdeeld tussen werkgevers en -nemers en werknemers onderling.

Het advies: laat werkgevers als eerste stap een hogere premie betalen voor flexibele krachten voor het geval ze werkloos raken. Dat geldt dus voor alle werknemers, behalve degenen die een contract voor onbepaalde tijd hebben. Ook kunnen werkgevers voor hen een flex-toeslag betalen. Zij profiteren immers van hun flexibiliteit, zonder dat ze het risico ervan dragen (zoals het risico dat je geen werk hebt). Verder kan het minimumloon omhoog. En werknemers mogen bij hun baas eerder vragen om andere werktijden of werklocaties.

Daar staat tegenover dat werkgevers personeel dat langdurig ziek is nog maar een jaar zou hoeven door te betalen. Nu is dat nog twee jaar. Ze kunnen iemand ook gemakkelijker ontslaan als die niet functioneert of de arbeidsrelatie is verstoord. Bovendien krijgen ze meer rechten om personeel ander werk of een andere werklocatie aan te bieden. En de wirwar aan wettelijke regels en verplichtingen voor werkgevers moet verdwijnen, zodat ze weten waar ze aan toe zijn.

Duidelijkere contracten

Op dit moment worden flexibele contracten en zzp'ers nog regelmatig ingezet in schijnconstructies, om onder werkgeversverplichtingen uit te komen. Bovendien zijn de regels voor dit soort overeenkomsten niet altijd duidelijk, en daardoor moeilijk te handhaven.

Drie heldere contractvormen voor zelfstandigen, uitzendkrachten en voor (on)bepaalde tijd moeten daar verandering in brengen.

In de eerste plaats moet iedereen automatisch als werknemer worden gezien. Dus ook zzp'ers, tenzij is aangetoond dat de arbeidsverhouding anders ligt. De bewijslast moet dus worden omgedraaid. Voor de beoordeling moeten er duidelijke criteria komen.

Naast een apart contract voor zelfstandigen, moeten uitzendkrachten in een bedrijf dezelfde arbeidsvoorwaarden krijgen als de mensen die daar in dienst zijn. Ook moet er een maximumtermijn voor uitzendwerk komen.

Verder mogen tijdelijke contracten in totaal maar twee jaar duren. En onduidelijke constructies, waarbij werknemers aan verschillende bedrijven worden uitgeleend moeten worden verboden.

Werknemers blijven leren

Werkenden die leren het meest nodig hebben, zoals flexibele krachten, leren op dit moment het minst. Ze investeren zelf relatief weinig in scholing, en ook onder opdrachtgevers is er weinig animo om de portemonnee te trekken voor de opleiding van personeel dat zo weer kan verdwijnen. Het gevolg: risico op kennisveroudering, waardoor deze mensen op den duur minder goed inzetbaar zijn voor het werk waar op de lange termijn vraag naar is.

Om dat te voorkomen moet iedereen voortaan bij geboorte een individueel ontwikkelbudget krijgen. Een landelijk netwerk van loopbaanwinkels moet vervolgens ondersteuning bieden bij je loopbaan en opleidingen. Door de betere opleidingen en ontwikkeltrajecten zullen werknemers korter werkloos zijn, en daardoor kan de ww-uitkering dan weer omhoog.

Belastingen veranderen

Nu belast de overheid het werk van zelfstandigen anders dan van andere werkenden. Dat moet gelijker worden. Bovendien moet de heffing op arbeid voor alle werkenden omlaag, hoe hun contract, dienstverband of ondernemingsvorm er ook uitziet.

Daarnaast verdwijnen er voordelen voor ondernemers, zoals de mkb-winstvrijstelling. Die moet worden afgebouwd. Ook de zelfstandigenaftrek moet verdwijnen, maar dat heeft het kabinet al in gang gezet.

Verder moeten zelfstandigen ook een premie gaan betalen voor het geval ze arbeidsongeschikt raken, en voor de eerder genoemde scholingsmogelijkheden waar ze zelf ook gebruik van kunnen maken.

Actief aan de zijlijn

Zoals bekend is de commissie ook voorstander van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden, inclusief zzp'ers. Van wie onverhoopt zonder werk komt te zitten wordt wel verwacht dat hij of zij zich inzet om weer betaald werk te vinden. Het kabinet heeft al positief op het verzekeringsplan gereageerd. De Stichting van de Arbeid werkt aan een voorstel hierover dat binnen een maand wordt verwacht.

Hoe nu verder

Het advies van de commissie-Borstlap over de toekomst van de arbeidsmarkt roept verschillende reacties op. Hoewel de politiek, het bedrijfsleven en de vakbonden de analyse van de commissie delen dat er echt iets moet veranderen, verschillende de meningen over hoe dat dan moet.

Met zijn advies heeft Borstlap geen vastomlijnd plan willen maken, maar wil hij wel de agenda voor de toekomst schetsen. Dat is met de verkiezingen in maart 2021 voor de deur een strategisch moment. De herziening van de arbeidsmarkt zal in de aankomende verkiezingscampagne zeker een belangrijk onderwerp worden.