Extra onderzoek naar vader Ruinerwold-gezin, huurder B. blijft vastzitten
In de rechtbank in Assen is de eerste voorbereidende zittingsdag in de Ruinerwold-zaak gehouden. Het Openbaar Ministerie vertelde over het onderzoek naar verdachten Gerrit Jan van D. en Josef B. Verder ging het over de verlenging van hun voorarrest en de gezondheid van Van D. Hieronder ziet u de updates die in de loop van de dag zijn gemaakt.
15.45
De zitting is hervat en de rechtbank neemt een aantal beslissingen. Een neuroloog en neuropsycholoog gaan vader Gerrit Jan van D. onderzoeken voorafgaand aan het onderzoek dat door het Pieter Baan Centrum wordt gedaan. De artsen moeten kijken of de hersenbloeding van Van D. in een eindfase is beland of dat er nog verbetering mogelijk is. Ook kijken ze op welke wijze er met hem gecommuniceerd kan worden.
Verder zullen op een later tijdstip de kinderen gehoord worden door de verdediging van Van D. en B. Deze verhoren zullen achter gesloten deuren plaatsvinden. Over medeverdachte Josef B. zegt de rechter dat het niet aan de orde is om hem vervroegd vrij te laten. De advocaat van B. had daarvoor gepleit. B. blijft dus vastzitten.
De zitting wordt gesloten. Over drie maanden volgt een nieuw pro-formazitting.
14.00 uur - Zitting opnieuw geschorst
De zitting wordt opnieuw geschorst. De rechter gaat zich nu beraden op de verzoeken van het OM en de verdediging. Ook wordt dan mogelijk duidelijk of Josef B. vrijkomt in afwachting van het proces, zoals zijn advocaat heeft bepleit. Om 15.15 uur wordt de zaak hervat.
13.30 uur - Kwetsbare kinderen
Na een schorsing is de zitting hervat. Het Openbaar Ministerie gaat in op de zaken die door de advocaten van B. en Van D. naar voren zijn gebracht. Het OM begrijpt dat de kinderen moeten kunnen worden gehoord in de rechtszaal, maar wil eerst onderzoeken hoe dat zou kunnen plaatsvinden, omdat ze kwetsbaar zijn.
Tegen het verstrekken van de namen van de kinderen maakt het OM geen bezwaar. Ook de dagboeken van de vader zullen door de advocaten gelezen kunnen worden. "Ik wil wel opmerken dat het een grote hoeveelheid is", zegt de officier van justitie.
12.15 uur - Niemand van vrijheid beroofd
Josef B. krijgt het woord. "Ik heb niemand van zijn vrijheid beroofd", zegt hij in het Nederlands met een Duits accent. "Het voelt als een heksenjacht, als een mens in God gelooft, dan is dat toch zijn eigen beslissing?"
B. zegt dat hij in het busje naar de rechtbank toe naar de radio luisterde en alleen maar onzin hoorde over de zaak. "Er klopt niets van, er was geen kelder en ze waren daar niet tegen hun wil."
Volgens zijn advocaat heeft B. inmiddels 12.000 euro aan schulden doordat hij al drie maanden in voorarrest zit.
11.45 uur - Advocaat wil alle kinderen horen
De advocaten van de verdachten vragen om aanvullend onderzoek. Waar Robert Snorn, de advocaat van Van D., verder niets heeft te melden, is dat bij de advocaat van Josef B., Yehudi Moszkowicz, een heel ander verhaal.
Hij wil alle kinderen kunnen horen en alle dagboeken van Van D. kunnen lezen. Ook wil hij dat duidelijk wordt hoe de kinderen nu heten en onder welke namen zij bekend stonden, dit is van belang voor de verklaringen, waarin de kinderen verschillende namen zouden gebruiken.
Ook vindt Moszkowicz dat zijn cliënt moet worden vrijgelaten. B. wordt verdacht van vrijheidsberoving van zes kinderen en een Oostenrijker. De advocaat zegt dat het volstrekt onduidelijk is wanneer de vrijheidsberoving van de Oostenrijker heeft plaatsgevonden, ook denkt hij dat die man zelf helemaal geen aangifte heeft gedaan.
Met betrekking tot het gevangenhouden van de kinderen, zegt de advocaat dat dit niet klopt. "Van een dwangsituatie was geen sprake, lees ik in de verklaringen", zegt hij. Moszkowicz vergelijkt de situatie van de kinderen met een klooster, ook daar verblijven mensen vanwege hun geloofsovertuiging uit eigen wil tussen vier muren.
11.15 uur - Kinderen maken het goed
De kinderen maken het naar omstandigheden goed, zegt de officier van justitie. Er is een vertegenwoordiger van de kinderen in de zittingszaal, maar op een vraag van de rechter zegt ze dat het de wens is van de kinderen om geen verdere mededelingen over hun toestand te doen.
De advocaten van beide verdachten willen niet wachten op het onderzoek van het Pieter Baan Centrum. Het duurt ze te lang, want er is een wachttijd van 16 tot 18 weken. Ze willen daarom dat er al eerder een arts naar Van D. gaat kijken.
11.00 uur - Hersenbloeding hoofdverdachte
De grote vraag tijdens de zitting is hoe verdachte Gerrit Jan van D. in de toekomst kan deelnemen aan het proces. Hij heeft jaren geleden een hersenbloeding gehad, kan niet meer praten en ligt nu in een gevangenisziekenhuis.
Er is een psychiater geweest bij Van D., maar die kon in het korte bezoek de vragen niet beantwoorden. Verder blijkt Van D. geen toestemming te hebben gegeven tot inzage van zijn medisch dossier. Het OM wil hem om die reden verplicht laten opnemen in het Pieter Baan Centrum.
Volgens de advocaat van Van D., kan zijn cliënt wel door gebaren iets duidelijk maken, maar hij erkent dat hij niet zeker weet of Van D. alles begrijpt.
10.50 uur - Vrouwelijke geest in het lichaam
Over het seksueel misbruik hebben twee van de oudere kinderen meerdere verklaringen afgelegd. Ze waren op het moment van het misbruik tussen de 12 en 15 jaar oud en werden misbruikt omdat Van D. een vrouwelijke geest zag in hun lichaam, onder meer die van hun moeder.
Volgens de misbruikte zoon was de vader zich ervan bewust dat hij fout zat. Hij deed de deur op slot of regelde dat er niemand in de buurt was.
Wat betreft het aangetroffen geld in de boerderij, zo'n 97.000 euro, is de herkomst nog nagenoeg onbekend, zegt het OM. Er loopt een lijn met Oostenrijk, maar waar het geld precies vandaan komt, wordt nog onderzocht.
10.45 uur - Nauwelijks naar buiten
De kinderen leefden naar de wil van de vader, aldus het OM. "Ik durfde niets te zeggen, wat hij zei was de waarheid. Ik twijfelde nooit aan hem, alleen aan mezelf", zegt een van de kinderen in een verklaring.
Naar buiten gaan kon wel, blijkt uit wat de kinderen hebben gezegd tegen het OM. "Een paar stappen naar buiten hebben we ook weleens gezet, maar dan voelde je je slecht." Ze gingen dan snel weer naar binnen.
Ook huurder en klusjesman Josef B. wordt gevangenhouding verweten. Ook al was het Van D. die het daadwerkelijk uitvoerde. B. wist van de zwangerschappen van de moeder, de geheime kinderen en dat niemand van hun bestaan mocht weten. B. noemt zichzelf in verhoren een volgeling van de vader, een discipel.
10.30 uur - Wekenlang bidden
De zes kinderen uit de boerderij zijn nooit aangegeven bij de burgerlijke stand. Ze leefden hun hele leven in afzondering en moesten verborgen blijven voor de buitenwereld, verklaart het OM.
De oudere drie kinderen die eerst nog tot het gezin behoorden, mochten niet over het bestaan van hun zes jongere broertjes en zusjes praten. Alle kinderen moesten bidden, soms weken- of maandenlang. Ze kregen dan geen eten, alleen water, staat in een verklaring van de kinderen. "Ik kreeg altijd te horen dat ik slecht was", verklaart een van de kinderen.
Ze kregen vaak straf. Soms met een stok of urenlang in een koud bad totdat je bewusteloos was. Soms moesten de kinderen elkaar straffen, zoals naar elkaar gooien met modder. Dat blijkt uit dagboeken van Gerrit Jan van D., die in beslag zijn genomen. De zaken die erin staan, komen exact overeen met de verklaringen van de kinderen, zegt het OM.
10.15 uur - Toegang tot kleine ruimte
De officier van justitie vervolgt de uiteenzetting en begint bij het moment dat de politie de boerderij binnenviel. Op aanwijzing van zoon Jan, die in een plaatselijk café om hulp had gevraagd, werd achter een kast in de serre een deur geopend. "Die biedt toegang tot een kleine ruimte, daar werden een oude man en vijf kinderen aangetroffen."
Hoewel de betrokken kinderen geen aangifte hebben gedaan, vindt het OM de strafbare feiten zo ernstig dat er toch vervolging moet komen.
Dit is het gezin van Gerrit Jan van D., voor zover we nu weten:
10.00 uur - Eerste blik op Josef B.
In de zittingszaal is voor het eerst een blik te werpen op de Oostenrijker Josef B., de huurder van de boerderij in Ruinerwold. Hij oogt gelaten. B. wordt ervan verdacht zes personen gevangen te hebben gehouden op de boerderij. Het Openbaar Ministerie verdenkt hem ook van witwassen.
Het OM begint met een verklaring. Beide verdachten wordt verweten dat ze meerdere personen gevangen hebben gehouden en mishandeld. Dit zouden zij hebben gedaan om de andere kinderen ertoe te bewegen zich aan hun geloofsovertuigingen te houden, omdat er "andere slechte geesten in het lichaam zouden komen".
De advocaat van B. gaat direct in de verdediging; de relatie met slechte geesten wordt B. helemaal niet verweten. De rechter zegt dat het klopt.
9.50 uur - Drukte in de extra perszaal
Journalisten uit het hele land (en daarbuiten) zijn aanwezig in de rechtbank in Assen. Ze vertegenwoordigen 21 media-organisaties. Een zichtbaar gespannen medewerker noemt het uitzonderlijk, "zeker voor een pro-formazitting", zegt hij in de drukke extra perszaal.
Gerrit Jan van D., de vader van het gezin met zes kinderen dat in oktober werd aangetroffen in een boerderij, zal zo niet aanwezig in de zaal. Door een hersenbloeding kan hij niet (meer) praten en hij ligt momenteel in het gevangenisziekenhuis in Scheveningen.
Van D. wordt verdacht van vrijheidsberoving en mishandeling van zes van zijn kinderen op de boerderij, van witwassen en van het seksueel misbruik van twee oudere kinderen, die nooit in de boerderij woonden. Uit de dagvaarding blijkt dat het OM hem verdenkt van misbruik van een van zijn zoons en een dochter.
