Ook volgens Bellingcat lijkt de Boeing 737 boven Iran geraakt door een raket
Een ding kan onderzoekscollectief Bellingcat al met zekerheid zeggen: de video van de mogelijke raketinslag op een passagiersvliegtuig in Iran, is inderdaad gemaakt in de buurt van de crash. "Het lijkt er steeds meer op dat het filmpje echt is", zegt onderzoeker Pieter van Huis.
Nederlandse inlichtingendiensten stellen dat de Boeing 737-800 die woensdag bij Teheran neerstortte zeer waarschijnlijk uit de lucht is geschoten. Dat is ook wat de Canadese premier Trudeau donderdagavond zei. Iran ontkent stellig en gaat uit van een technisch probleem. Bij de crash kwamen alle 176 inzittenden om het leven.
Precieze locatie video
Voor de online onderzoeksgroep Bellingcat is het nog te vroeg om een conclusie over de vliegramp te trekken. Maar de website heeft dus al wel de precieze locatie van het filmpje vastgesteld. Namelijk een woonwijk in Parand, iets ten zuidwesten van de Imam Khomeini International Airport in Teheran.
De video van de mogelijke raketinslag was gepost in een openbaar Telegram-kanaal. The New York Times heeft de beelden geverifieerd en gepubliceerd:
Een groep van vijf Bellingcat-onderzoekers heeft de video grondig geanalyseerd. Door het matchen van gebouwen in de video met satellietbeelden, het controleren van lichtval, en het gebruik van de stelling van Pythagoras werd bepaald waar de filmer stond en hoe ver dat van de explosie af was.
De online vluchtgegevens van de Boeing 737-800, die in Teheran opsteeg en op weg was naar Oekraïne, kwamen volgens de onderzoekers ook overeen. "Het tijdstip van filmen konden we niet verifiëren, want er is 's nachts geen schaduw", zegt Van Huis in podcast De Dag. "Maar het is wel duidelijk dat de video daar is opgenomen."
Bewijs stapelt op
Het originele filmpje heeft Bellingcat niet in handen. In theorie is het mogelijk dat de video later digitaal bewerkt is, maar dat is volgens de Nederlander zeer onwaarschijnlijk. Het bewijs stapelt zich volgens hem eerder op in de richting dat het toestel is neergehaald met een of twee raketten. "Als je alle bronnen en berichtgeving naast elkaar legt, dan lijkt dat te kloppen."
"Ik denk dat er nog wel meer bewijs zal komen", vervolgt de onderzoeker. "We zijn nu online op zoek naar getuigen." Alle bruikbare informatie speelt het onderzoekscollectief door aan het Oekraïense onderzoeksteam.
Bellingcat heeft een gedegen reputatie vanwege zijn bijdrage aan het MH17-onderzoek. Het weblog kwam met diverse onthullingen die daarna door het officiële onderzoeksteam werden bevestigd. Afgelopen dinsdag kreeg het de Machiavelliprijs voor zijn vernieuwende onderzoeksjournalistiek.
'Ondergrondse legerbasis'
Volgens de Bellingcat-onderzoekers staat sowieso vast dat er een legerbasis in de buurt van het vliegveld lag. Op de beschikbare beelden komen de vermoedelijke raketten uit de richting van deze ondergrondse basis. Ook circuleren er online foto's van delen van raketten die in de buurt gevonden zouden zijn. Die zouden afkomstig zijn van een Tor-M1-raketafweersysteem.
Van Huis benadrukt dat deze bevindingen nog geverifieerd moeten worden. Maar als dit raketsysteem is gebruikt, dan kan er sprake zijn van een menselijke fout, zoals Canada al suggereert. "Want dit Tor-M1-luchtafweergeschut vuurt voor zover ik weet niet automatisch raketten af", zegt de Nederlander.
De crash gebeurde enkele uren na Irans raketaanvallen op Amerikaanse doelen in Irak. Vanwege mogelijke tegenaanvallen door de VS stonden de Iraanse luchtafweersystemen op scherp. Van Huis: "Mogelijk zagen de Iraniërs deze basis als een van de doelen voor een Amerikaanse vergeldingsaanval."
'Opruimactie' op crashsite?
Bij onderzoek naar grote vliegrampen is het belangrijk dat de crashlocatie zoveel mogelijk onaangetast blijft. Op foto's is echter te zien dat er met bulldozers brokstukken lijken te worden verplaatst.
"We hebben uit beelden en verklaringen meegekregen dat de Iraanse autoriteiten de brokstukken op een hoop hebben gegooid, waardoor het onderzoek moeilijker is geworden. Maar ook hier geldt: we moeten het nog verifiëren."
Zwarte doos
Iran ontkent dat er geprobeerd is bewijsmateriaal op de crashlocatie te verplaatsen of vernietigen. De regering in Teheran gaat er voorlopig vanuit dat de crash gebeurde door een technisch mankement.
De zwarte doos van het neergestorte vliegtuig is in handen van de Iraanse autoriteiten. Die zeiden vandaag dat ze de data uit de zwarte doos het liefst willen downloaden en analyseren in eigen land. "Maar als dat niet lukt omdat ze te beschadigd zijn, zullen we hulp inschakelen", zei het hoofd van de civiele luchtvaartorganisatie.
Het analyseren van de zwarte doos kan volgens hem ruim een maand duren. Het volledige onderzoek zal volgens Iran ruim een jaar in beslag nemen.
