Vliegtuigcrash Iran door technisch mankement? 'Niet zo snel te zeggen'

• Ivo Landman

  redacteur Online

Ruim vier uur zat er tussen de Iraanse raketaanval op Amerikaanse bases in Irak en het ongeluk met een Oekraïens passagiersvliegtuig bij Teheran. Volgens Iran heeft het een niets met het ander te maken: de crash had een technische oorzaak. Volgens luchtvaartdeskundige Joris Melkert is dat niet nu al te zeggen.

Vlucht PS752 van Ukraine International Airlines vertrok vannacht om 03.42 uur (Nederlandse tijd) vanuit Teheran met bestemming Kiev. De Boeing 737-800 crashte kort na het opstijgen: brokstukken kwamen zo'n 10 kilometer van de luchthaven neer. Alle 176 inzittenden, onder wie veel Iraniërs en Canadezen, kwamen om het leven.

Het Iraanse persbureau ISNA heeft beelden online gezet waarop te zien is dat het toestel in brand stond voor het neerstortte.

"Op de beelden is te zien dat er iets brandt in de lucht", zegt correspondent David Jan Godfroid. "Dat zou dat vliegtuig zijn. Vervolgens zie je een enorme explosie op de grond. Daarmee wordt gesuggereerd dat een van de motoren in brand stond tijdens het opstijgen van dat toestel."

Van het vliegtuig is niets meer over, blijkt uit deze beelden:

Er verschijnen ook veel geruchten online. "Er wordt natuurlijk gezegd dat er geen technische oorzaak was, maar dat het vliegtuig is getroffen door een raket boven Iran. Daarvan heeft de Oekraïense president Zelensky gezegd: hou alsjeblieft op met die onzin, daar is geen enkele aanwijzing voor. Hij roept op om niet bevestigde berichten niet online te zetten."

Betrouwbare gegevens over de oorzaak zullen nog wel even op zich laten wachten, denkt Godfroid. "Het is natuurlijk Iran, waar de omstandigheden niet ideaal zijn om onafhankelijk onderzoek te doen."

Toch zal dat onderzoek er wel komen, verwacht luchtvaartdeskundige Melkert. "Ik denk van wel, want er zijn in VN-verband internationale afspraken over gemaakt. Iran heeft de leiding bij het onderzoek en zal de nodige expertise inschakelen, ook uit Amerika als het moet. Dat is gewoon internationaal voorgeschreven, zo'n procedure. Ik heb er wel vertrouwen in dat daar op termijn wat uitkomt."

"Het zou best een technisch probleem kunnen zijn. Het zou een aanvaring met een vogel kunnen zijn bijvoorbeeld of een andere motorstoring. Maar dat is op zich nog geen reden voor een vliegtuig om neer te storten. Dit soort toestellen hebben twee motoren en als een het niet meer doet, kun je rustig verder vliegen op de andere. Dan kun je rustig omdraaien, netjes landen, niets aan de hand."

Bij een vliegtuigongeval is bijna altijd meer aan de hand, zegt Melkert. "Er is misschien een technische storing en de piloten reageren daar verkeerd op, of er gebeurt misschien nog iets, of de verkeersleiding doet iets wat niet klopt. Het is altijd een combinatie van oorzaken die tot zo'n catastrofe leidt."

Zeker is dat de vliegmaatschappij geen slechte reputatie had. Ukraine International Airlines staat niet op de zwarte lijst. "Het is een respectabele maatschappij en dat geldt ook voor het vliegtuig, een Boeing 737-800. Dat is een heel betrouwbaar type dat ook heel veel vliegt op Schiphol. Dus daar kun je niets uithalen over wat de oorzaak zou kunnen zijn."

En de geruchten dat het toestel neergehaald is? Ook dat is mogelijk, zegt Melkert. "Een aanslagscenario moet je natuurlijk nooit uitsluiten. Dat zal bij het ongevallenonderzoek meegenomen worden."

Daarbij kunnen radarbeelden een belangrijke rol spelen. "Daarop zou zo'n snel vliegend object wel te zien zijn. Radarinstallaties hebben een beperkt bereik, dus die informatie moet van Iran komen, tenzij er radarvliegtuigen in de buurt waren."

Iets plotselings

Opvallend is wel dat het vliegtuig plotseling ophield met het versturen van data, merkt Melkert op. "Dat duidt op iets plotselings. Dat kan iets in het vliegtuig zijn geweest, maar het kan ook een externe oorzaak hebben."

Dat er geen noodsignaal is uitgezonden door de piloten zegt volgens hem niets over de oorzaak. "Als er iets aan boord aan de hand is, dan ben je als piloot zo druk bezig met het oplossen van het probleem dat je gewoon geen tijd hebt om te communiceren met de luchtverkeersleiding. Dat kan ik me goed voorstellen. Als er inderdaad een motor in brand staat, moet je eerst door alle checklists heen om dat probleem op te lossen. Pas daarna ga je communiceren, als je tijd hebt."