OM spreekt met nabestaanden MH17: 'Fijn dat we gehoord worden'

• Hugo van der Parre

  Research-redacteur

In aanloop naar het MH17-proces, dat in maart begint, heeft het Openbaar Ministerie de afgelopen weken tientallen gesprekken gevoerd met nabestaanden. Doel was om van hen te horen welke invloed de MH17-ramp en alles wat daar mee samenhangt op hun leven heeft.

Verspreid over negen dagen - vaak op zaterdag - zijn in totaal 75 gesprekken gevoerd met familieleden van de 196 Nederlandse slachtoffers van vlucht MH17. Dat gebeurde op politiebureaus in meerdere steden. Begin deze maand is bovendien een delegatie van het Openbaar Ministerie, de politie en Slachtofferhulp in Australië geweest om daar te spreken met nog eens vijftig nabestaanden van Australische slachtoffers.

Dankbaar

Zo'n gesprek met een officier van justitie is een wettelijk recht voor slachtoffers. Nabestaanden konden zelf beslissen of ze daarvan gebruik wilden maken. Plaatsvervangend hoofdofficier van justitie Digna van Boetzelaer zegt: "Sommige mensen zeiden dat het meer naar boven brengt dan ze hadden verwacht. Maar ze waren na afloop ook heel dankbaar en zeiden: ik heb mijn verhaal kunnen vertellen, en er zit iemand die luistert naar mij, naar mijn verhaal."

Wim van der Graaff - hij verloor zijn zoon Laurens (30) en diens vriendin Karlijn - is blij met het gesprek dat hij in Hoofddorp had met een officier van justitie: "Het was heel bijzonder, omdat het hier gaat om een aandeel in de officiële aanklacht van wat ons is overkomen. Het is heel fijn dat we zo persoonlijk gehoord werden. Dat is een heel goed gevoel geweest."

Voor het OM zijn de gesprekken op meerdere niveaus waardevol, zegt Van Boetzelaer. "Tot nu toe hebben we de nabestaanden vooral als groep toegesproken. Nu was het moment dat zij in een kleinere setting tegen ons konden praten. Als OM is het goed om zo'n een-op-eencontact te hebben."

Uitspraken en opvattingen van nabestaanden kunnen ook een rol spelen in de rechtszaak. "Als de nabestaanden dat willen en goed vinden, kan de officier van justitie straks citaten van hen gebruiken. Ze kunnen ook zelf in de zittingzaal spreken of een schriftelijke verklaring indienen. Hun verhaal kan dus op verschillende manieren een plek krijgen in de zaak." De gespreksverslagen maken geen deel uit van het dossier.

Nabestaande Van der Graaff hoopt dat de gesprekken uitmonden in wat hij noemt "een gemeenschappelijke samenvatting van wat ons als nabestaanden de afgelopen vijf jaar zowel lichamelijk als geestelijk is overkomen".

Impact

Toen het OM eerder dit jaar officieren van justitie zocht voor het voeren van de gesprekken, meldden heel veel officieren zich aan. Uiteindelijk zijn er 24 uitgekozen. Zij waren vooral onder de indruk van de impact die de MH17-ramp nog altijd heeft.

Van Boetzelaer: "Als OM voeren we natuurlijk vaker slachtoffergesprekken, maar meestal volgen die veel sneller. Hier spreek je met een grote groep mensen en zie je hoe groot de impact ook na vijfenhalf jaar nog is. Een impact die overal zit, die invloed heeft op heel praktische dingen, op mensen, op hun relaties."

Spreekrecht

Als het over het MH17-proces gaat, tempert Wim van der Graaff bewust zijn verwachtingen. "Ik denk dat het proces laat zien dat men de zaak niet laat liggen, dat men er alles aan doet om tot rechtvaardigheid te komen. Of dat op termijn iets gaat opleveren, daar heb ik mijn vraagtekens bij. Ik ben voorbereid op een teleurstelling."

Toch levert hij graag zijn bijdrage. "Ik ga gebruikmaken van mijn spreekrecht in het proces. Dat is voor mij de enige manier om het gevoel te krijgen dat ik er iets aan doe".