De beslissing die de Tour de France op z'n kop zette: 'We konden niet anders'
Opgewekt stapte Christian Prudhomme op vrijdag 26 juli in zijn auto voor de negentiende etappe in de Tour de France. Met een Fransman in de gele trui en vijf renners binnen twee minuten van elkaar in het klassement, was de Tourbaas ervan overtuigd dat de loodzware Alpenrit spektakel op zou leveren.
Spectaculair werd het, maar niet op de manier zoals hij had gehoopt. Prudhomme had de primeur om als eerste Tourdirecteur in de geschiedenis de etappe stil te leggen vanwege natuurgeweld.
Het klassement ging die dag op z'n kop, maar geen renner zou de finishlijn in Tignes passeren - op de fiets althans. Een terugblik op de meest bizarre etappe die de Tour in decennia meemaakte, een rit die met Egan Bernal een nieuwe Tourwinnaar naar voren schoof.
Die ochtend wist Tourorganisator ASO dat het weer een rol zou kunnen gaan spelen in de Alpen. "De weersvoorspellingen waren alarmerend, maar dat gold eigenlijk meer voor de volgende dag", blikt Prudhomme terug.
Nietsvermoedend gaf Prudhomme dan ook het startsein voor de etappe van Saint-Jean-de-Maurienne naar Tignes, maar niet lang daarna kwam het eerste slechte nieuws: een fotograaf die al jaren in dienst was van de ASO tijdens de Tour had die ochtend een hartaanval gekregen in het Tourdorp. "We kregen het bericht binnen dat hij was overleden in het ziekenhuis in Albertville. Eén van ons zou Parijs niet halen."
"Het is waar dat de media-aandacht uitging naar het weer die dag en het stoppen van de etappe, maar altijd als ik aan die 26ste juli terugdenk, gaan mijn eerste gedachten uit naar hem."
Lang kon Prudhomme er niet bij stilstaan. "Al snel hoorden we dat er op het parcours hevige onweersbuien waren. Maar we konden nog niet voorspellen wat er zou gebeuren."
Grote stormen in de bergen komen volgens Prudhomme "elk jaar wel voor in de Tour", maar hij trof toch alvast voorzorgsmaatregelen. "We vroegen alle motorrijders om zich op de Col de l'Iseran te positioneren, zodat ze tijdverschillen konden opnemen. Op die manier hadden we, zij het met de hand geklokt, alvast een referentiepunt in het geval van een eventuele neutralisatie van de koers."
Prompt kwam de volgende tegenslag, al was het er een voor het Franse wielerpubliek. De nummer vijf van het klassement, Thibaut Pinot, moest nog voor de beklimming van de Iseran de strijd staken met een knieblessure.
Op dat moment werd duidelijk dat de Tourzege betwist zou gaan worden tussen Julian Alaphilippe, die al veertien dagen het geel aan had, een duo van Team Ineos en de Nederlander Steven Kruijswijk.
Op tien kilometer van de top van de Iseran opende de kopman van Ineos, Geraint Thomas, het bal. De rest reageerde en daarop koos Kruijswijk de aanval. NOS-commentator Maarten Ducrot schoof naar het puntje van zijn stoel.
'Dit was het moment supreme van de Tour'
"Alaphilippe moest eraf en Bernal ging op en over Kruijswijk. Hij sloeg snel een aardig gat. Dit was het moment supreme van de Tour. De vraag was: zou het Bernal lukken in die laatste dertig kilometer om vooruit te blijven?"
Ondertussen werd de ASO op de hoogte gehouden van het weer verderop. "Dat gebeurde in twee fasen. Eerst zagen we hoe een hagelstorm het parcours opkwam en de weg blank legde. Maar daarna hoorden we van de aardverschuiving die de weg blokkeerde", weet Prudhomme nog. "Toen konden we niet anders. Er was geen andere optie dan de etappe te stoppen. De veiligheid van de renners staat altijd voorop."
'Er kwam geen reactie'
Het duurde even voordat de beslissing doordrong bij de renners en ploegleiders. "De eerste mededeling werd gedaan door Sébastien Piquet, de stem van de koersradio. Maar er kwam geen reactie. Parcoursbouwer Thierry Gouvenou communiceerde het vervolgens en daarna ikzelf, maar er kwam geen reactie."
De renners, Bernal en Simon Yates voorop, fietsten ongestoord door richting de modderstromen. "We moesten met de motorrijders naar ze toe om aan te kondigen dat de wedstrijd erop zat, pas toen begrepen ze het."
Ongeloof maakte zich meester van iedereen die in de wedstrijd zat. Yates gebaarde hevig, Alaphilippe boog zijn hoofd in teleurstelling. En Egan Bernal? Hij kon alleen maar nederig zijn hoofd schudden.
Bernal: 'Thomas was de kopman'
Doordat de tijdsverschillen bovenop de Iseran doorberekend zouden worden in het klassement, wist hij: ik ben de nieuwe geletruidrager. Vijf maanden later schudt hij nog steeds zijn hoofd als hij eraan terugdenkt. "Binnen de ploeg had ik een goede positie, maar tot de laatste dagen was het duidelijk dat Thomas de kopman was. (...) En dan krijg ik de gele trui, in de belangrijkste koers ter wereld. Je krijgt op dat moment veel gevoelens, herinneringen en emoties."
Bij Jumbo-Visma heerste eveneens die teleurstelling. Want Kruijswijk kende de slotklim naar Tignes als zijn broekzak, hij was er in de voorbereiding wel tien keer omhoog geklommen. Daar wilde hij zijn ultieme aanval plaatsen.
Nu hield de koers een berg te vroeg op. De tijden op de Iseran werden doorberekend. "En daar reed ik niet voluit, in de wetenschap dat er nog een berg aankwam", zei Kruijswijk direct na de rit.
'Anders had Thomas de Tour gewonnen'
Vijf maanden later leeft de ongekende afloop nog altijd bij de Nederlandse formatie. "Als die etappe niet was stilgelegd, dan was de kans heel groot geweest dat Geraint Thomas de Tour had gewonnen", is teambaas Richard Plugge van mening.
"Het is koffiedik kijken, maar dan hadden wij Bernal kunnen laten spartelen in de afdaling van de Iseran en waren Thomas en Steven, die Laurens de Plus nog bij zich had, teruggekeerd in zijn wiel."
In dat scenario hadden Kruijswijk en Thomas weg kunnen rijden op de slotklim. "Uiteraard had ook Steven dan een grote kans gehad (op de Tourzege, red.), maar die zou dan altijd met Thomas hebben moeten afrekenen."
Prudhomme begreep het ongeloof en de wegwerpgebaren van de renners. "Die zijn normaal. Zij fietsten op dat moment nog in normale omstandigheden en bovendien zijn ze bezig met een wedstrijd, ze zijn niet bezig met wat er verderop aan de hand is."
Prudhomme loodste de karavaan naar Val d'Isère, een skidorp vlakbij Tignes dat geen last had van de aardverschuivingen. Daar stopte iedereen. "Ik kon daar de beelden laten zien van de modderstroom en pas toen begreep iedereen de beslissing. Ik denk niet dat er één renner was die dacht dat het mogelijk was om verder te koersen."
De vijf seconden speelden uiteindelijk geen rol. In de laatste bergetappe kon Alaphilippe opnieuw het tempo bergop niet volgen. Kruijswijk passeerde hem in het klassement en mocht als derde, na Bernal en Thomas, het eindpodium op. Veel volgers hadden vrede met de eerste Colombiaanse winnaar, die groots onthaald werd bij thuiskomst.
"Het is iets heel belangrijks voor ons. Het is de belangrijkste wielerkoers die er is en die hadden wij nog nooit gewonnen. Zo'n eerste keer is dan superspeciaal. Mensen waren heel emotioneel. In de hoofdstad kan ik nog wel over straat, maar dat is in mijn geboorteplaats Zipaquira wat lastiger."
Rest de vraag of het in de toekomst allemaal te voorkomen is. Daarover zegt Prudhomme kort maar krachtig: "Non."