Oorlog in Afghanistan niet te winnen? Tweede Kamer wil een debat
"Het Amerikaanse volk is voortdurend voorgelogen." Dat is de stevige conclusie van de voorzitter van het instituut dat heeft onderzocht of het Amerikaanse geld voor de strijd in Afghanistan goed wordt besteed. Het onderzoek moest eigenlijk geheim blijven, maar gisteren publiceerde The Washington Post erover.
Uit 400 interviews met hoge militairen en ambtenaren, komt het beeld naar voren dat bij betrokkenen al vanaf het begin duidelijk was dat de oorlog niet te winnen was. "Ongelooflijk, schokkend, heftig, heel groot", zijn woorden die SP-Kamerlid Karabulut in de mond neemt over het onderzoek dat door The Washington Post The Afghanistan Papers wordt genoemd. Dat is een verwijzing naar de Pentagon Papers uit 1971, waaruit bleek dat het Amerikaanse volk en het Congres werden voorgelogen over het verloop van de Vietnamoorlog.
Alle drie de presidenten (Bush jr., Obama, Trump) die de VS de afgelopen achttien jaar heeft gehad, zouden hebben geweten dat een stabiel Afghanistan onmogelijk was. "Het is ongelooflijk dat president na president hiervan wist", zegt Karabulut. "Het is voor ons de vraag of dat ook geldt voor kabinet na kabinet. Zijn wij ook voorgelogen?"
Het SP-Kamerlid heeft vandaag een debat over de kwestie aangevraagd en kreeg daarbij steun van vrijwel de hele Tweede Kamer. "Eerlijke overheidscommunicatie is enorm belangrijk, zeker bij militaire missies", stelt D66'er Sjoerdsma. "We moeten realistisch zijn over wat op korte termijn bereikt kan worden en de overheid moet daarover transparant rapporteren."
Verjaagd, niet verslagen
De oorlog in Afghanistan begon in 2001, toen een coalitie onder leiding van de VS het land binnenviel. Directe aanleiding waren de aanslagen van 11 september. Het Afghaanse Taliban-regime bood onderdak aan het brein achter die aanslagen, Osama bin Laden. Het regime werd al snel verjaagd, maar nooit echt verslagen.
Tot op de dag van vandaag zijn er duizenden buitenlandse militairen in het land. Onder hen ook Nederlanders. In totaal zijn er sinds 2002 zo'n 29.000 Nederlandse militairen uitgezonden geweest, van wie er 25 zijn omgekomen. Op dit moment zitten er nog zo'n 160 Nederlanders in het noorden van het land. De strijd heeft Nederland naar schatting miljarden gekost.
"Opnieuw is gebleken hoe makkelijk het is om je in een oorlog te storten", zegt PVV-Kamerlid De Roon. "En hoe moeilijk het is om je er weer uit te wurmen met goed fatsoen. Nederland zit ook met zijn vingers tussen de deur." VVD-Kamerlid Bosman wil inhoudelijk niet reageren op The Afghanistan Papers. Hij wil eerst weten wat het kabinet ervan vindt.
The Afghanistan Papers bevestigen wat ik onlangs merkte toen ik de troepen daar bezocht", zegt SP-Kamerlid Karabulut. "Het is daar nog steeds niet veilig, terwijl de oorlog met zijn achttien jaar inmiddels al volwassen is. Ik vraag al jaren aan het kabinet: wordt het nou veiliger? Maar het werd dus nooit veiliger."
Terwijl veiligheid na het verjagen van de Taliban wel de insteek leek te zijn. Er werden scholen gebouwd, wegen aangelegd, verkiezingen georganiseerd, en duizenden en duizenden Afghaanse agenten en militairen getraind, onder meer door de Nederlanders. Toch werd het nooit echt een veilig land. Tot op de dag van vandaag zijn aanslagen aan de orde van de dag en winnen de Taliban aan terrein.
Wie zijn de Taliban eigenlijk en wat willen ze? Bekijk het hier in 3 minuten:
Volgens Afghanistan-expert Olivier Immig was veiligheid helemaal nooit het hoofddoel. "Het is mij volstrekt duidelijk dat het Westen altijd een ander doel heeft gehad dan het helpen van de Afghanen. Het ging over Osama bin Laden, over partnerschappen tussen landen, over het redden van de NAVO, over vijandschappen zoals met Rusland."
En dat geldt ook voor ons land, denkt Immig. "Nederlandse deelname ging over onze vriendschap met de VS."
Toch vindt hij het te ver gaan om te zeggen dat er de afgelopen achttien jaar niets goeds is gebeurd. "Miljoenen kinderen zijn de afgelopen jaren naar school gegaan. Zij hebben iets anders meegekregen dan het traditionele koranonderwijs. Die kinderen weten nu wat meer van de wereld. Dat is positief, in westerse ogen in ieder geval."
Grotere ambities zijn niet echt waargemaakt, vindt Immig. En dat blijkt ook uit de woorden van een diplomaat die wordt aangehaald in The Afghanistan Papers. "We vallen arme landen niet binnen om ze rijk te maken. We vallen autoritaire landen niet binnen om ze democratisch te maken. We vallen gewelddadige landen binnen om ze vreedzaam te maken. En we hebben duidelijk gefaald in Afghanistan."
