Recente beschietingen verdelen Palestijnen in Gazastrook
De strijd met Israël leidt tot verdeeldheid in de Gazastrook. Islamitische Jihad schoot in de meest recente geweldsuitbarsting - drie weken geleden - ruim vierhonderd raketten af op Israël. De terreurbeweging verwachtte steun van Hamas tegen de gezamenlijke vijand, maar die bleef uit. Nu lijkt Hamas zelfs af te koersen op een langdurige wapenstilstand met Israël.
De leider van Hamas, Ismail Haniyeh, is in Cairo voor gesprekken. Egypte bemiddelt al jaren tussen Israël en Hamas. In wat lijkt op een handreiking heeft Hamas bovendien voor het eerst sinds maart vorig jaar drie weken op rij geen protesten aan de Israëlische grens georganiseerd.
Islamitische Jihad ziet de toenadering tot Israël niet zitten. Zijn aanhangers zijn er verbolgen over dat Hamas afzijdig bleef. De escalatie begon toen commandant Abu al-Atta van Islamitische Jihad bij een Israëlische luchtaanval op zijn huis werd gedood.
De ravage was groot:
Hamas greep in 2007 de macht in de Gazastrook en voerde in 2008-2009, 2012 en 2014 oorlog met Israël. Andere Palestijnse groeperingen worden door Hamas geduld zolang ze geen bedreiging vormen voor het fundamentalistisch islamitische regime en niet te kritisch zijn. Daaronder valt ook Islamitische Jihad, dat gesteund wordt door Iran. Beide organisaties worden door onder meer Israël, de Europese Unie en de Verenigde Staten gezien als terreurorganisaties.
Officieel zijn de woordvoerders het over de meeste dingen eens, vooral dat het Israëlische geweld vergolden moet worden. Maar de laatste escalatie heeft onmin blootgelegd tussen de twee groeperingen.
Hamas gaf bijna alleen verbale steun aan de aanvallen van Islamitische Jihad op Israël, waarbij tientallen burgers gewond raakten. Bij Israëlische tegenaanvallen werden zeker 36 Palestijnen gedood, onder wie volgens Palestijnse bronnen zeker 16 burgers. Na twee dagen volgde een staakt-het-vuren. Sindsdien volgden nog enkele aanvallen over en weer, zelfs afgelopen weekend nog.
De passiviteit van Hamas te midden van het geweld heeft tot wrijving geleid. "Dood aan Hamas", werd er gescandeerd, toen een belangrijk lid van Hamas de familie van de leider van Islamitische Jihad wilde condoleren. Hij was niet welkom bij de rouwplechtigheid.
'We zijn broeders'
Said Mesleh van Islamitische Jihad ontkent dat er sprake is van onenigheid: "Wij en Hamas zijn broeders, we strijden tegen dezelfde vijand: de Israëlische bezetter. Wij reageerden deze keer, Hamas misschien de volgende keer." Volgens Hamas-woordvoerder Maher al-Holy heeft het "met de omstandigheden" te maken wie wanneer de strijd aangaat.
Toch is er wel degelijk sprake van een crisis, zegt hoogleraar politicologie Mukhaimer Abu Saada van de Al-Azhar Universiteit in Gaza. "Er is onvrede bij veel Palestijnen dat Hamas zich buiten de laatste escalatie met Israël heeft gehouden. Ze vinden dat Hamas net als Islamitische Jihad het Israëlische geweld had moeten vergelden."
Harder terugslaan
Ook de buren van de gedode leider Abu al-Atta hadden op een hardere reactie vanuit Gaza gehoopt. "Hij was een grote leider binnen Islamitische Jihad, dus hadden ze veel harder terug moeten slaan en een leider van Israël moeten doden", zegt Ahmed Hilles.
Buurman Abu Khalid Hilles ziet de steun voor Islamitische Jihad groeien: "Mensen sympathiseren met de martelaar Abu Al-Atta, en dat maakt ze nog sterker dan ze al waren."
Maar veel andere inwoners van de Gazastrook zijn blij dat de bombardementen dit keer na een paar dagen ophielden en ze hun leven weer konden oppakken. "Zij waarderen de terughoudendheid van Hamas, want daardoor is Gaza ontkomen aan meer doden en meer vernietiging door Israël, zoals in het verleden", aldus politicoloog Abu Saada.
Tussen Israël en Hamas is al langere tijd een broze wapenstilstand van kracht. En op het ogenblik zouden de partijen onderhandelen over een duurzamer bestand en onder meer een gevangenenruil, meldde de Libanese krant Al-Akhbar vrijdag. Hamas zou het geweld voorlopig willen afzweren in ruil voor tegemoetkomingen zoals een waterzuiveringsinstallatie en een ziekenhuis.
Israël blokkeert de toegang van veel goederen tot Gaza en controleert met Egypte en de Palestijnse Autoriteit de grenzen. Maar het staat wel toe dat Qatar, een bondgenoot van Hamas, de Gazastrook financieel ondersteunt.
De kloof tussen Hamas en Islamitische Jihad heeft zijn gevolgen, zegt politicoloog Abu Saad: "De Palestijnen waren al verdeeld door de vijandschap tussen Hamas, die in Gaza de dienst uitmaakt onder de Palestijnen, en Fatah dat op de Westelijke Jordaanoever de touwtjes in handen heeft. En nu is er ook een nieuwe scheur tussen Hamas en Islamitische Jihad. Het gaat hen moeite kosten dit probleem op te lossen."
