Rusland en Turkije waarschuwen Koerdische strijders dag na akkoord

Turkije en Rusland hebben Koerdische strijders in Noord-Syrië gewaarschuwd dat ze zich moeten gaan terugtrekken uit het Turks-Syrische grensgebied. De waarschuwing volgt een dag na een akkoord tussen Ankara en Moskou over wie het voor het zeggen krijgt in Noordoost-Syrië.

Van Koerdische zijde is nog geen reactie gekomen. Turkije zegt echter van de Verenigde Staten gehoord te hebben dat Koerdische strijders zich ten minste hebben teruggetrokken uit gebied waar het Turkse leger actief is.

De Turken zeggen voorlopig geen reden te zien om hun offensief te hervatten, na de 'pauze' die ze vorige week waren overeengekomen met de VS. Minister Cavusoglu van Buitenlandse Zaken waarschuwde tegelijkertijd dat Koerdische strijders die ze tegenkomen in gebied dat ze nu in handen hebben zullen worden "geneutraliseerd".

Kremlinwoordvoerder Peskov richtte zich vanochtend eveneens tot de Koerdische strijders. Als die niet de aftocht blazen uit het hele grensgebied zullen Syrische grenswachten en de Russische militaire politie zich terugtrekken. "De achtergebleven Koerdische milities zullen dan door het Turkse leger worden verpletterd."

Turkije, de YPG, het Syrische regeringsleger... In Noord-Syrië zijn meerdere landen en bewegingen actief. Wie mengen zich allemaal in de strijd?

Volgens het akkoord dat president Poetin en zijn Turkse ambtgenoot Erdogan gisteren sloten in de Russische badplaats Sotsji moet de Koerdische YPG-militie zich vanaf 12.00 uur lokale tijd binnen 150 uur volledig terugtrekken uit het grensgebied, tot een afstand van 30 kilometer van de Turkse grens. Het Turkse leger blijft aanwezig in het gebied dat het de afgelopen tijd heeft ingenomen, pakweg tussen Tel Abyad en Ras al-Ain, een strook van zo'n 120 kilometer breed.

Turkije krijgt daarmee lang niet overal de invloed die het in het grensgebied wilde. Een groot deel van het grensgebied komt onder controle van het Syrische leger, samen met Rusland. Als de YPG-militie zich inderdaad heeft teruggetrokken, komt er in het gebied ten oosten van Ras al-Ain en ten westen van Tel Abyad een grensstrook van tien kilometer diep waar de Turken en Russen samen zullen gaan patrouilleren. De Koerdische stad Qamishli valt daar overigens buiten, vanwege zorgen over een confrontatie tussen Turkse troepen en het Syrische leger.

Het belangrijkste doel dat Erdogan had met de militaire operatie in Noord-Syrië is daarmee dus verwezenlijkt: de Koerdische YPG vertrekt uit het grensgebied met Turkije. "In ruil daarvoor moet Turkije accepteren en erkennen dat president Assad de baas is over het volledige grondgebied van Syrië," zegt Turkije-correspondent Lucas Waagmeester.

"Bijna een derde van Syrië komt weer onder controle van Assad te staan, zonder dat hij daar een kogel voor heeft hoeven afvuren. Twee belangrijke obstakels voor hem, de Koerdische milities en Turkije, zijn uit de weg. Die grote overwinning voor Assad ligt onder dit akkoord tussen Turkije en Rusland."

Het Sotsji-akkoord is ook voor Rusland een groot succes, zegt correspondent David Jan Godfroid. Hij wijst op het "enorme geopolitieke belang van het Midden-Oosten", waar Poetin de afgelopen tijd handen schudde met vrijwel alle regionale leiders. Ook spelen de grote economische banden tussen Turkije en Rusland een rol, zegt Godfroid.

De VS ondertussen lijkt zo goed als uitgespeeld in Noord-Syrië, na de terugtrekking van zijn troepen. Begin deze week zei minister van Defensie Esper wel dat sommige militairen nog zijn achtergebleven om met de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), waar de YPG-militie deel van uitmaakt, olievelden te bewaken. Rusland liet daarop vanochtend weten dat Syrië de controle terug moet krijgen over alle olievelden in het noordoosten.

Van Syrië naar Irak

De Amerikaanse troepen die zich terugtrekken gaan volgens Esper naar het westen van Irak. Vanuit daar moeten ze terreurgroep IS blijven bestrijden. Maar het Iraakse ministerie van Defensie liet gisteren weten dat de Amerikanen geen toestemming hebben om daar te blijven. Het leidde tot een bezoek van Esper aan Bagdad. Na gesprekken zei de Iraakse minister van Defensie dat de Amerikanen die uit Syrië komen binnen vier weken Irak verlaten.

De VS heeft momenteel meer dan 5000 militairen in Irak. In 2011 trok de VS zijn troepen terug uit Irak, maar een beperkt aantal militairen keerde terug om de strijd aan te gaan met IS, dat in 2014 grote delen van het land bezette. Vanwege de gevoeligheid van de Amerikaanse aanwezigheid in Irak is het aantal Amerikaanse militairen beperkt gebleven.

NAVO-missie?

De Duitse minister van Defensie, Kramp-Karrenbauer, sprak op de dag van het akkoord in Sotsji de wens uit een internationaal gecontroleerde veiligheidszone in te stellen, "waarbij we rekening houden met Turkije en Rusland".

NAVO-chef Stoltenberg zei vandaag dat hij er met Kramp-Karrenbauer over heeft gesproken. Morgen ligt het voorstel op tafel bij een bijeenkomst van NAVO-leden morgen.

Rusland-correspondent David Jan Godfroid ziet een dergelijke internationale missie niet snel gebeuren. "Ten eerste komt het veel te laat. Bovendien heeft Poetin nou net een wig in de NAVO gedreven door zijn samenwerking met (NAVO-lid) Turkije. Die zal hij zich niet uit handen laten nemen."