Voor het eerst een apart VN-rapport over oceanen en smeltende ijskappen
In New York verzamelen zich dit weekend staatshoofden en regeringsleiders uit alle delen van de wereld voor een ingelaste top over het klimaat, die maandag wordt gehouden. Terwijl deze mannen en vrouwen zich opnieuw buigen over de opwarming van de aarde, vinden er wereldwijd demonstraties plaats, en zijn tegelijkertijd wetenschappers en regeringsdelegaties in Monaco bezig met weer een nieuw, verontrustend klimaatrapport.
Dit nieuwe stuk wordt komende week gepresenteerd en gaat over ijskappen en oceanen. Het is voor het eerst dat het VN-Klimaatpanel IPCC daar apart verslag over uitbrengt. Dit weekend moeten alle landen instemmen met een samenvatting van alle onderzoeken die er de afgelopen jaren op die terreinen zijn gedaan.
Het IPCC is een organisatie van de VN, die klimaatonderzoek verzamelt en beoordeelt, NOSop 3 legt in deze video uit hoe het IPCC werkt.
Het is in korte tijd het derde rapport van het IPCC. Eind vorig jaar was er een rapport over de verschillen tussen 1,5 en 2 graden opwarming en een maand geleden publiceerde het panel een samenvatting van alle kennis over klimaat en landgebruik. Maar het rapport van komende week is volgens de coördinator van het IPCC in Nederland, Rob van Dorland, voor ons land heel belangrijk, omdat zeespiegelstijging ons direct raakt.
Onzekerheid over zeespiegelstijging
"Er komt een nieuwe schatting in te staan met hoeveel de zeespiegel zal stijgen, als gevolg van het smelten van de ijskappen op Groenland en Antarctica", vertelt Van Dorland. Die nieuwe schatting zal naar verwachting minder hoog zijn dan waar bijvoorbeeld de Deltacommissaris vorig jaar over sprak.
Maar de onzekerheden zijn groot, aldus Van Dorland, en dat zal op veel punten worden benadrukt. Want allerlei processen die het smelten van het ijs kunnen versnellen of vertragen zijn nog niet tot in detail uitgekristalliseerd.
Ook komt er voor het eerst een serieuze inschatting van de hoeveelheid broeikasgassen die nog opgeslagen zit in de permafrost. Er wordt gevreesd dat die gassen steeds meer vrijkomen, als permanent bevroren gebieden op aarde warmer worden, en dat kan het klimaatprobleem verergeren.
Daarnaast gaat het over de opwarming van oceaanwater, met alle gevolgen voor het zeeleven van dien. Het gaat daarbij bijvoorbeeld over het fenomeen hittegolven in zeewater, korte periodes dat het water sterk opwarmt.
Vetorecht
Eén van de hoofdauteurs van het nieuwe IPCC-rapport is de Utrechtse hoogleraar Roderik van de Wal. Hij is nu in Monaco, waar regeringen de samenvatting van de wetenschappers nogmaals kritisch tegen het licht houden. De kritiek dat de politiek daardoor een te groot stempel kan drukken op die samenvatting wijst hij van de hand.
"Als wetenschapper heb je altijd een vetorecht om wijzigingen tegen te houden", zegt hij. "Bij een eerder rapport van het IPCC bleek dat in de samenvatting vrijwel alle zinnen gewijzigd waren, maar inhoudelijk stond er precies hetzelfde als er daarvoor stond. Landen proberen altijd wel om hun onwelgevallige zaken eruit te houden, maar dat lukt ze niet." Omdat alle landen op deze manier betrokken zijn bij de totstandkoming ervan, nemen regeringen zo'n rapport doorgaans over als basis voor hun klimaatbeleid.
Ingelaste klimaattop
Dit nieuwe IPCC-rapport komt wel net te laat voor de top van staatshoofden en regeringsleiders, aanstaande maandag in New York. Deze extra ingelaste top is uitgeschreven door VN-secretaris-generaal Guterres. Hij is bang dat het momentum van het Parijse Klimaatakkoord uit 2015 langzaamaan verdwijnt, nu grote landen als de VS en Brazilië hebben duidelijk gemaakt dat ze er niks meer van moeten hebben. Daarom hoopt Guterres op positieve aandacht voor het klimaat.
Alleen de regeringsleiders die iets kunnen vertellen over concrete acties in hun land mogen er spreken. Dat geldt ook voor premier Rutte, die het Nederlandse Klimaatakkoord zal toelichten. Vanuit verschillende landen is er interesse getoond voor de totstandkoming van dat akkoord.
Naast de wetenschap en de politiek laten ook burgers steeds meer van zich horen over het klimaat. In aanloop naar de top op maandag vinden over de hele wereld grote demonstraties plaats. Gisteren kwamen in Europa, Australië, de Verenigde Staten en meerdere Aziatische landen honderdduizenden mensen op de been.
Veel jongeren volgen het voorbeeld van de Zweedse tiener Greta Thunberg, die op dit moment in de Verenigde Staten is. Naar verwachting zal zij ook op het podium staan tijdens de top met staatshoofden en regeringsleiders.
In Nederland zijn de komende week ook meerdere acties, die uitmonden in een landelijke demonstratie op het Malieveld in Den Haag, komende vrijdag.
