Oppositie Moskou protesteert, maar staat bij verkiezingen buitenspel
Wekenlang protesteerde de oppositie in Moskou. Vele honderden mensen werden gearresteerd en oppositieleiders verdwenen achter de tralies vanwege betrokkenheid bij niet-toegestane demonstraties. De meeste oppositiekandidaten zijn uitgesloten van deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen. Na al die onrust gaat de hoofdstad van Rusland vandaag naar de stembus.
Normaal zorgen lokale verkiezingen in Moskou niet voor zoveel onrust. Dat dat nu anders is, heeft alles te maken met het besluit van de kiescommissie van de stad Moskou. Slechts een handjevol politici van de oppositie wordt op de kandidatenlijsten toegelaten.
De wet schrijft voor dat onafhankelijke kandidaten handtekeningen moeten verzamelen van minstens drie procent van de stemgerechtigden in hun district. Dan verschijnt hun naam op het stembiljet. Als ze dat volgens de kiescommissie niet halen, of als de commissie bepaalt dat meer dan tien procent van de handtekeningen incorrect zijn, mogen ze niet meedoen aan de verkiezingen.
Geen tegengeluid
Volgens de autoriteiten was dit bij een groot deel van de kandidaten het geval. De betrokkenen en hun aanhang ontkennen dat ten stelligste. Zij claimen dat ze doelbewust worden buitengesloten. De Moskouse burgemeester Sobjanin, en op de achtergrond het Kremlin, wil volgens hen niet dat er straks een stevig oppositiegeluid klinkt vanaf de bankjes van de gemeenteraad.
Los van de ingreep zouden onafhankelijke kandidaten hoe dan ook niet veel stemmen hebben behaald bij de verkiezingen. Veel Moskovieten hebben weliswaar weinig vertrouwen in de zittende macht, maar tegelijk zit het wantrouwen tegen de oppositie diep, ook in de meest liberale stad van Rusland.
Bekijk hier de reportage uit Nieuwsuur, met een uitgebreid verslag van de demonstraties:
Toch is voor de oppositie zelfs een kleine stem in de gemeentepolitiek essentieel. Haar standpunten, vooral over corruptie en aanverwante onderwerpen, klinken nu eigenlijk alleen op straat, bij demonstraties, of in de onafhankelijke media. Die hebben in Rusland geen groot bereik. De autoriteiten willen vooral voorkomen dat alternatieve geluiden hoorbaar worden.
Demonstraties
Daags na het besluit van de kiescommissie ging de oppositie de straat op en dat deed ze bijna elke zaterdag sinds half juli. Een enkele keer gaf het gemeentebestuur toestemming voor de demonstraties. De rest van de tijd protesteerden een paar duizend mensen ondanks een verbod.
Ze noemden het een "wandeling" en welke autoriteit kan nu een wandeling verbieden? Moskou reageerde met een overweldigende politiemacht en ongekende aantallen arrestaties, die soms met geweld gepaard gingen.
Je kunt je afvragen waarom er zo heftig wordt gereageerd op een handvol demonstranten. Ze doen niet veel meer dan rondwandelen, het politiebevel negeren en af en toe scanderen dat Poetin een dief is. Toch hoef je daar in Rusland alleen maar voor naar het westen te kijken.
In Oekraïne slaagden demonstranten er in 2004 en in 2014 in de zittende macht te verjagen. Ze bleven daar halsstarrig op straat en waren bereid zich, ook met geweld, te verzetten tegen de speciale politietroepen die niet zachtzinnig optraden. Zo´n revolutie wil Poetin koste wat kost voorkomen.
Kleine protesten
Voor zijn vrees lijkt niet veel aanleiding. De oppositie in Rusland is zwak en verdeeld. In de afgelopen weken wist ze één keer 60.000 mensen op de been te krijgen voor een toegestane demonstratie. In een stad van zo'n 13 miljoen is dat ongeveer een half procent van de bevolking. Daarmee sla je al nauwelijks een deuk in een pakje boter en op andere protestdagen kwamen er veel minder mensen opdagen.
Sergej Mitrochin, een oude rot in de oppositiepolitiek, mag wel meedoen aan de verkiezingen. Correspondent David Jan Godfroid ging deze week met hem op campagne:
Toch heeft Poetin, en de kring om hem heen, wel degelijk reden om met zorg naar de toekomst te kijken. Maar het gevaar komt niet van de straat. In 2024 loopt Poetins presidentschap af na twee opeenvolgende termijnen. De Russische wet verbiedt dat hij de volgende termijn weer in het Kremin zit. Dat was ook zo in 2008. Toen schoof Poetin Dimitri Medvedev naar voren als een soort van tussenpaus.
Het is niet erg waarschijnlijk dat hij zo´n truc nog een keer zal uithalen. Dat betekent dus dat er een opvolger moet worden gezocht. En als de geschiedenis één ding uitwijst, dan is het wel dat machtswisselingen in Rusland vaak gepaard gaan met een enorme interne strijd. Het is niet ongewoon dat daar politieke koppen bij rollen. De messen daarvoor worden nu ongetwijfeld al geslepen.
