WHO diep bezorgd over ebola, maar geen internationale noodtoestand

De Wereldgezondheidsorganisatie WHO roept vanwege de verspreiding van ebola van Congo naar Uganda geen wereldwijde noodtoestand uit, maar is wel diep bezorgd over de situatie. Dat heeft de VN-organisatie laten weten na overleg met deskundigen.

Na een grote uitbraak van ebola in 2014, die ruim 11.000 mensen het leven kostte, dook het virus vorig jaar zomer op in Congo. Inmiddels zijn daar 1400 mensen overleden. Afgelopen week sloeg ebola over naar buurland Uganda. Het eerste slachtoffer, een Congolese jongen van 5, is al begraven.

Uganda heeft een lijst opgesteld van rond de 100 mensen die mogelijk in aanraking zijn gekomen met het virus. Tien van hen lopen een hoog risico op besmetting.

Vandaag was de derde keer dat de WHO samenkwam om de situatie in het ebolagebied te bespreken. Experts van de WHO achten de dreiging voor andere landen niet groot genoeg voor een internationale noodtoestand.

Kritiek

Die terughoudendheid oogst ook kritiek. Alexandra Phelan, een expert in wereldwijd gezondheidsrecht aan de Georgetown Universiteit in Washington D.C., vindt dat de WHO de noodtoestand wel moet uitroepen. "De hoge besmettingscijfers en het slechte toezicht vormen een aanhoudend risico."

Na de grote uitbraak in West-Afrika in 2014 kreeg de WHO zware kritiek omdat de noodtoestand pas werd uitgeroepen toen ebola zich over drie landen had verspreid en zo'n duizend mensen het leven had gekost. Later bleek dat de organisatie zich had laten leiden door de mogelijke economische consequenties voor betrokken landen als gevolg van gesloten grenzen en reisrestricties.

Ook nu is dat voor de WHO een belangrijk argument om de noodtoestand niet uit te roepen. De voorzitter van een groep onafhankelijke externe adviseurs waarschuwt voor onbedoelde gevolgen: "Er is weinig te winnen met een noodtoestand en veel te verliezen." Phelan hoopt niet dat dit soort afwegingen weer zwaarder blijven wegen dan het risico op verspreiding.

Ook noodcoördinator Axelle Ronsse van Artsen zonder Grenzen heeft weinig vertrouwen in de werkwijze van de WHO. Ze weet niet zeker wat het predicaat noodtoestand zal bijdragen aan de bestrijding van ebola, maar vindt wel dat de organisatie snel moet handelen en zo nodig zijn strategie moet aanpassen. "Het is duidelijk dat de situatie niet onder controle is."

Te weinig middelen

De voorzitter van de externe adviseurs zei overigens wel dat hij "diep teleurgesteld" is dat het de getroffen landen aan de middelen ontbreekt om de epidemie de kop in te drukken. Hij riep opnieuw geldschieters op om actie te ondernemen. Volgens de WHO is 54 miljoen dollar nodig om de uitbraak te bestrijden.

Het indammen van het zeer besmettelijke ebolavirus in Congo is lastig. Hulpverleners kunnen hun werk in het gebied slecht doen, door gevechten tussen het leger en opstandelingen. Ook heerst er veel wantrouwen jegens regering en hulporganisaties. Er doen veel samenzweringstheorieën de ronde.