90% van Spaans dorp met pensioen, de tijdbom van de vergrijzing

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Een kwart van de Spaanse bevolking is al over tien jaar ouder dan 65 jaar. Het is een tikkende tijdbom, waarschuwen economen. Want er zijn niet genoeg werkenden om alle pensioenen op te brengen. Van alle Europese lidstaten is Spanje het land dat het snelst vergrijst.

Auxilio Sáez wijst op de lege straten van zijn dorp Aldeaseca, op zo'n twee uur rijden van Madrid. Er zijn nog 233 inwoners over. Wie hier niets te zoeken heeft is allang weggetrokken. "Van de inwoners is 90 procent met pensioen." Daaronder Sáez zelf, die 71 jaar oud is. Het duurt nog wel even voor we iemand op straat zullen zien. Pas na de siësta komen er weer mensen naar buiten. Zijn stem galmt op het lege dorpsplein.

Het is de tol van de babyboomers, zeggen ze in Spanje. De eerste generatie mensen die in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd geboren, is al met pensioen. Maar er komen nog grote golven aan. Rond 2050 is één op de drie Spanjaarden ouder dan 65 jaar, in een land waar de levensverwachting hoog is. Het wordt niet eenvoudig hun oude dag te betalen. Nu al heeft Spanje enorme moeite het pensioenstelsel overeind te houden.

De provincie rond Ávila loopt leeg, bromt Sáez. "De leegloop is al een tijd aan de gang. Overal wonen alleen nog maar oude mensen. Over tien jaar is daar niemand meer over."

Zijn zoon is het het dorp gebleven en nam zijn tractorbedrijf over, maar een dochter trok voor haar werk naar Madrid. "Ze hebben allebei gestudeerd. Maar ik zie ook dat ze net als andere jongeren niet doen wat nodig zou zijn: gezinnen stichten, kinderen maken en de dorpen bevolken. Als het zo doorgaat kunnen we Spanje wel opdoeken."

Tijdbom

De Europese verkiezingen komen er ook in Spanje aan en politici herhalen te strijden voor waardige pensioenen. Ze moeten in ieder geval meestijgen met de inflatie, is de belofte. Maar de pensioenen kosten Spanje inmiddels tien miljard euro per maand. Het is een tijdbom, waarschuwt econoom Rafael Pampillon van IE Business School.

"Politici mogen liegen. Maar op een gegeven moment houdt het op. Je kunt niet blijven volhouden dat de pensioenen meegaan met de inflatie", stelt Pampillon. "Om te beginnen moet de zaak bevroren worden. Het wordt onbetaalbaar, als je alleen maar kijkt hoeveel gepensioneerden eraan komen."

"Politici durven het niet aan te zeggen dat in de toekomst de pensioenen onvermijdelijk omlaaggaan. Ze durven niet te zeggen dat je er goed aan doet een privé-pensioenplan te hebben. Of dat het een goed idee is een deel van je inkomsten aan de kant te zetten en geld achter de hand te houden."

Olga Sáez, de dochter van Auxilio Sáez, maakt zich zorgen. Ze vertrok al jaren geleden uit haar dorp en kon uiteindelijk in Madrid aan slag op een publiciteitsbureau. "Ik ben nu 31 jaar oud. Jong, maar ook niet superjong. Over vier decennia is mijn generatie met pensioen. Maar het is onduidelijk wat ons straks wacht. Ik merk dat ik niet de enige ben die erover piekert. We zijn nu op een leeftijd dat je erover denkt een gezin te stichten, een huis te kopen. Zaken die onbereikbaar zijn als je ziet hoe Spanje er nu al voorstaat."

Het verrast Olga dat tijdens de verkiezingscampagnes van de partijen het onderwerp van de pensioenen taboe is. Het is een thema waarover de politici misschien het meest hebben uit te leggen, vindt ze. "Politici beloven rond die pensioenen onmogelijke dingen om stemmen te winnen. Ik kan alleen maar hopen dat in andere Europese landen verder vooruit wordt gekeken, dan dat in Spanje gebeurt."

Maar het land is geen uitzondering. Wat nu in Spanje gebeurt, wacht volgens econoom Pampillon de hele Europese Unie. "Er zijn aparte gevallen, zoals Frankrijk, waar het geboortecijfer nog hoog ligt. Net als in Zweden gebeurt daar iets om gezinnen met kinderen te helpen. Legale immigratie moet veel meer worden gestimuleerd. Dat kan iets doen aan de schaarste van jongen mensen. Te weinig mensen dragen straks de lasten van een steeds oudere Europese bevolking. Echt beleid is er niet."

Eerder maakte NOS op 3 deze video, waarin wordt uitgelegd hoe het komt dat er zo weinig baby's zijn in Europa en wat dat betekent: