Patstelling in Venezuela: wie steunt wie in conflict Maduro-Guaidó?
"Je kunt je nu bijna niet meer voorstellen dat de patstelling kan worden doorbroken zonder buitenlandse bemoeienis." Het volk lijdt onder ernstige voedseltekorten en repressie. Maar volgens NOS-correspondent Marc Bessems lijken de Venezolanen zelf geen oplossing te vinden voor de machtsstrijd tussen de twee mannen die zichzelf 'El Presidente' noemen: Juan Guaidó en Nicolás Maduro.
De poging eerder deze week van Guaidó's oppositie om op straat de doorbraak te forceren, is geen succes te noemen. In zo'n conflict is vaak het belangrijkste wie je vrienden zijn. Daarom maken we de balans op: Wie steunt de socialistische hardliner Maduro, en wie ziet hem liever plaats maken voor Guaidó?
Rechters, militairen en oliebazen
In het binnenland heeft Maduro de steun van maximaal 20 procent van de bevolking. Maar hij heeft nog steeds de belangrijkste instituties in Venezuela achter zich.
Zo is de rechterlijke macht onverbloemd pro-Maduro. Alle rechters van het Hooggerechtshof zijn loyaal aan de zittende president. Het hof heeft in januari dit jaar het parlement geleid door de voorzitter Guaidó ontbonden.
De top van zowel het leger als de politie staat voorlopig aan de kant van Maduro. Daardoor hebben de straatprotesten van de afgelopen dagen geen doorbraak kunnen forceren. Alleen het hoofd van de inlichtingendienst en een aantal militairen van lagere rang zijn naar de oppositie overgelopen. Vandaag heeft Maduro een grote militaire kazerne bezocht. De minister van Defensie zei: "Wij zijn loyaal aan het volk en aan het opperbevel van de strijdkrachten, de enige president Nicolás Maduro en opperbevelhebber van de strijdkrachten."
Het staatsoliebedrijf PDVSA, dat goed is voor het grootste deel van de export, wordt bestuurd door mensen die Maduro zelf heeft benoemd. Het is voor hem cruciaal dat hij hun steun behoudt, want zolang het land olie produceert, kunnen buitenlandse bondgenoten te vriend worden gehouden. En nog belangrijker: Venezuela is vrijwel helemaal afhankelijk van olie.
Militair ingrijpen blijft uit
Juan Guaidó heeft veel buitenlandse regeringen aan zijn kant. Hij wordt door tientallen landen - inclusief Nederland - erkend als interim-president. Wie kiezen er nog meer voor Guaidó?
Zijn belangrijkste bondgenoot is Washington. President Trump windt er geen doekjes om: de VS wil Guaidó in het zadel helpen, al zal dat voorlopig niet gebeuren door middel van een militaire interventie.
"Maar Maduro is wel bang voor Trump,"zegt Bessems, "want je weet nooit wat Trump gaat doen. Mede daarom heeft Maduro zijn opponent Guaidó niet laten oppakken."
Trump heeft harde economische sancties ingesteld in een poging de macht van Maduro af te breken. Veel Europese landen hebben zich ook achter de interim-president geschaard, inclusief Duitsland, Frankrijk en het Verenigde Koninkrijk.
De Braziliaanse 'socialistenvreter' Bolsonaro noemt Maduro een dictator. Dat is niet niks, want Venezuela's buurland Brazilië is het grootste land in Zuid-Amerika en heeft een sterk leger, al wordt een militaire interventie uitgesloten. Overigens heeft Guaidó niet alleen de steun van Brazilië, maar ook van veel andere landen in de regio, waaronder Argentinië, Peru, Chili en Colombia.
Probleem voor de oppositie is dat ook Maduro op buitenlandse steun kan rekenen. De rol van Rusland is heel zichtbaar. Kort geleden zijn honderd Russische militairen gestuurd, volgens de officiële lezing om aan een luchtafweersysteem te werken.
Achter de schermen steunen ook de Chinezen en Turken het Venezolaanse regime, door geld te sturen in ruil voor olie en goud. Met dat geld kan Maduro voedsel inkopen zodat zijn steun onder de burgerbevolking niet verder afbrokkelt.
De belangrijkste bondgenoot van Maduro zou wel eens Cuba kunnen zijn.
"Sinds 1999 onderhoudt Cuba zeer innige banden met Caracas", zegt Bessems. Hij wijst op naar schatting 4000 tot 5000 Cubaanse militairen en veiligheidsofficieren die in Venezuela gestationeerd zijn om de loyaliteit van het leger aan Maduro te garanderen. "De Cubanen hebben daar zestig jaar ervaring mee. Hun leger is nog steeds zowat het enige in Latijns-Amerika dat nooit in opstand is gekomen."
Marc Bessems ziet op dit moment een situatie waar maar moeilijk beweging in kan komen. Beide kampen in Venezuela hebben zich ingegraven, en buitenlandse machten hebben hun posities ingenomen. "Wellicht is het grootste gevaar voor Maduro dat er verschuivingen plaatsvinden binnen zijn eigen regime. Maar wat er ook gebeurt, de rol van het buitenland zal sowieso van groot belang zijn."
