Politiek worstelt met vaccinatieplicht: 'Wel fietshelm, geen inenting?'

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

Net acht maanden oud is het zoontje van Nicole Gommers als hij op de intensive care in Leiden belandt. Een week lang is hij doodziek: hij eet en drinkt niets meer, heeft een dubbele longontsteking en hartproblemen. Het gaat maar net goed. Micha blijkt besmet geraakt te zijn met mazelen. Door een ouder kind dat maar heel even op de babygroep beneden kwam. En bewust niet bleek ingeënt te zijn door haar ouders.

Het is inmiddels bijna zes jaar verder. Nicole brengt Micha vanmiddag naar voetbaltraining, het gaat goed met hem. Maar nog altijd is Nicole zich ervan bewust hoe anders het had kunnen lopen. "Ik ben ervan overtuigd dat anti-vaxxers echt niet uit kwaadheid handelen. Maar de onwetendheid over de gevaren is groot. En ik vraag me af: gaat het argument van zelfbeschikking van ouders om niet in te enten boven het recht van leven van andere kinderen? Zoals mijn kind?"

Het is een vraag waar ook de politiek mee worstelt. Vorig jaar raakten in Europa 41.000 mensen met de ziekte besmet, 37 mensen overleden eraan. Deze week werd vanwege de mazelen in Brooklyn in New York de noodtoestand uitgeroepen en bleek op een crèche in Den Haag een vierde besmetting te zijn.

Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, ChristenUnie) zei eerder dat het voor een vaccinatieplicht te vroeg is, maar gisteren erkende staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken, VVD) dat het kabinet wel onderzoekt of zo'n plicht een oplossing kan zijn. De politiek koos tot nu toe niet voor zo'n plicht, omdat dat niet eenvoudig is.

Om ouders meer inzicht in de risico's te geven, liet VVD-minister Schippers onder het vorige kabinet onderzoeken of informatie over de vaccinatiegraad op crèches en scholen openbaar kan worden. Het bleek juridisch bijna onhaalbaar om ouders te verplichten medische gegevens van hun kind te delen.

Daarop kwam D66 vorig jaar met een initiatiefwet die zou moeten regelen dat crèches niet-ingeënte kinderen in alle gevallen kunnen weigeren.

"Door je kind niet in te enten maak je niet alleen een verkeerde keuze voor je eigen kind, maar breng je ook anderen in gevaar", aldus Kamerlid Rens Raemakers, opsteller van het plan. Ouders die geen vaccinatiebriefje kunnen laten zien, zouden op grond van de wet geweigerd mogen worden. Maar de Raad van State vreest dat er in dat geval aparte crèches ontstaan met wel en niet gevaccineerde kinderen. In de wachtkamer van het consultatiebureau en op een sportveld kunnen deze groepen elkaar weer tegenkomen. Daarom vraagt de Raad zich af wat het nut ervan is.

Als de vaccinatiegraad nog verder omlaag gaat, moeten de inentingen misschien voor iedereen verplicht worden, denkt de VVD. "In ieder geval moeten we over vergaande maatregelen gaan nadenken", aldus Kamerlid Hayke Veldman tijdens een debat in februari. "We beschermen kinderen wel met fietshelmen en dichtgeplakte stopcontacten. Bizar dat er ouders zijn die ze niet beschermen tegen dodelijke ziektes".

In verschillende Europese landen geldt al een vaccinatieplicht. In België is de poliovaccinatie verplicht, in Frankrijk inentingen tegen difterie, tetanus en polio. In Italië zijn prikken verplicht tegen twaalf ziekten en in Duitsland krijgen ouders een boete als ze niet naar het vaccinatieconsultatiebureau gaan.

'Inspectie niet op dak'

Alle mogelijke maatregelen laat het kabinet nu onderzoeken. En ook al zitten er juridische haken en ogen aan, vrijwel alle politieke partijen vinden dat er iets moet gebeuren. Voor de zomer komt het kabinet met de onderzoeksresultaten naar buiten, liet staatssecretaris Van Ark gisteren weten.

Sommige crèches in Brabant wachten dat niet af en zijn al overgegaan tot het weigeren van kinderen zonder vaccinaties. Zolang het onderzoek loopt, hoeven die crèches de inspecties niet op hun dak te verwachten, heeft Van Ark al gezegd. "Er is geen inspectie of GGD die nu zal zeggen dat de deuren dan dicht moeten. Ouders die het niet met de weigeringen eens zijn kunnen naar de rechter stappen."

'Hopelijk kantelpunt'

Welke politieke oplossing er dan ook wel of niet komt, voor Nicole Gommers, de moeder van Micha, staat één ding voorop. "Mensen moeten vooral goed geïnformeerd zijn. Daarom blijf ik ook steeds mijn verhaal vertellen".

Ook al ontvangt ze na een interview of krantenartikel steevast haatmails. "Mensen die mij vragen waarom ik voor het 'vergiftigen van kinderen met injecties' ben. Of ze zeggen: waar bemoei je je mee, je kind leeft nog".

Maar deze week, nadat ze in het programma Jinek was, bleef het stil. En dat is het nog steeds. "Je weet het niet, maar ik vraag me af, nu er in Den Haag vier zieke kinderen zijn, en in New York die noodtoestand, zou het nu anders zijn. Zou dat echt kunnen? Ik hoop het. Ik hoop dat dit een kantelpunt is".