Nieuwe single Rammstein: Holocaust-exploitatie of briljante Duitsland-kritiek?

Tien jaar na hun laatste album is de Duitse metalband Rammstein terug. Het album Rammstein verschijnt pas op 17 mei, maar de single Deutschland houdt de gemoederen al flink bezig. Het nummer kwam gisteren uit, maar een korte preview van de videoclip leidde de afgelopen dagen al tot een rel.

In de video komt 2000 jaar Duitse geschiedenis voorbij in de vorm van een speelfilmpje van ruim 9 minuten. We zien vooral de gewelddadige episodes. Van middeleeuwse veldslagen tot de nazitijd, met verwijzingen naar films als Das Leben der Anderen en Schindler's List.

De videoclip van het veelbesproken nummer Deutschland:

Direct was er kritiek, onder meer van Joodse organisaties. Vooral de beelden van bandleden als gevangenen in een concentratiekamp - een met een Jodenster en een ander met een roze driehoek - op het schavot met hun hoofd in een strop, leiden tot ophef. Op YouTube geldt een leeftijdsrestrictie voor het bekijken van de video.

Volgens Josef Schuster, voorzitter van de Centrale Joodse Raad in Duitsland, misbruikt de band de Holocaust voor "marketingdoeleinden". De Duitse regeringscommissaris tegen antisemitisme, Felix Klein, zei tegen Bild dat er met de video een "rode lijn" is overschreden.

Duitse media reageren verschillend op de nieuwe video. Volgens Arno Frank, cultuurjournalist van Der Spiegel, heeft de band zich juist niet eerder zo duidelijk van het nationalisme gedistantieerd.

Hij noemt choqueren een handelsmerk van de band. "Als je wilt weten waarom tieners van Moskou tot Los Angeles alleen Rammstein kennen en geen andere Duitse artiesten, zul je het antwoord niet vinden in de muziek. Het ligt in de manier waarop Rammstein zichzelf, en zijn Germaanse afkomst, professioneler en radicaler presenteert dan welke andere collega ook."

De band heeft eerder geflirt met nazi-symboliek, maar doet dat volgens Der Spiegel als parodie.

'Dit is Rammstein'

"De kern van de kritiek is dat de bandleden zich in de video presenteren als slachtoffer", zegt NOS-correspondent in Duitsland Judith van de Hulsbeek. "Dat een Duitse band deze rol inneemt, is tegen het zere been."

De zwarte vrouw in de video moet de vrouwenfiguur Germania voorstellen, de verpersoonlijking van de Duitse staat en het Duitse volk, legt Van de Hulsbeek uit. "De vrouw komt in de hele video terug; van de Romeinse geschiedenis tot de stichter van de Duitse natiestaat Otto von Bismarck, de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. We zien ook demonstraties van Antifa. De kijker wordt meegenomen door de gewelddadige Duitse geschiedenis."

Niet alleen verwijzingen naar de Holocaust leveren griezelige beelden op. Ook naar andere gewelddadige periodes in de Duitse geschiedenis wordt door Rammstein verwezen. "Kenners zeggen: dit is Rammstein. Het is hen te doen om controverse en het doorbreken van taboes. Met deze video willen ze choqueren en tegelijkertijd kritiek leveren op Duitsland."

"Dit is typisch Rammstein", zegt ook Michiel Veenstra, dj bij radiozender Kink. "'Subtiel' staat niet in hun woordenboek."

Hij draaide de single vanochtend maar liefst drie keer bij het radiostation. "Ik heb nog nooit zoveel reacties gehad als op dit nummer. Het is gewoon ijzersterk."

Veenstra is het niet eens met de kritiek. "Je kunt niet de geschiedenis van Duitsland behandelen en de Tweede Wereldoorlog niet noemen. In Walt Disney World in de Verenigde Staten wordt de geschiedenis van het land verteld zonder de slavernij te benoemen, maar sugar coating is niet aan een band als Rammstein besteed."

Dat ze dat op deze manier doen, is gezien het eerdere werk van de band niet verrassend, vindt hij. "Zanger Till Lindemann danst bij concerten ook met zogenaamde bomgordels om in het rond."

De band vaart wel op discutabele keuzes en provocatie, denkt Veenstra. "Dat zag je tien jaar geleden ook bij hun laatste album Liebe ist für alle da, met daarop de single Pussy. Toen viel ook iedereen van verontwaardiging over elkaar heen."

Veenstra weet nog niet of hij erbij kan zijn op 25 juni. Dan geeft Rammstein in de Rotterdamse Kuip zijn enige concert in Nederland deze tour. "Als ik de kans krijg, ga ik. Ik heb ze eerder onder meer op Pinkpop gezien en het is echt een hele belevenis."