'Werklast en personeelstekort ggz leiden tot problemen zoals met P.'

Het stelsel van forensische zorg heeft in het geval van Michael P. ernstig gefaald, bleek gisteren uit twee vernietigende onderzoeksrapporten naar de behandeling van de man die Anne Faber verkrachtte en ombracht. Minister Dekker voor Rechtsbescherming greep meteen in: hij beperkte van 21 gedetineerden hun vrijheden, omdat niet de correcte procedures waren gevolgd. En hij beloofde meer maatregelen, zoals beter toezicht op de risico's. Maar gaan die helpen?

Even terug naar gisteren: OvV-voorzitter Joustra somt de belangrijkste conclusies op:

"Dit is het gevolg van een verdachte die dit kennelijk al langer van plan was, iedereen heeft misleid en deels gebruik heeft gemaakt van fouten in het systeem", zegt Jeroen Soeteman van de Vereniging van Strafrechtadvocaten. Hij zegt dat mensen altijd fouten zullen maken, welke maatregelen je ook neemt. "Het tragische is dat dat binnen deze setting soms vreselijke consequenties heeft."

Wel heeft hij er begrip voor dat Dekker maatregelen neemt. "We hopen dat hij balans blijft houden tussen beveiliging van de maatschappij en de rechten van gedetineerden. We moeten ook weer niet doorschieten."

Er zitten inderdaad kwetsbaarheden in het systeem, erkende Dekker gisteren. De onderzoekers concludeerden dat de klinieken zich te veel richtten op de zorg voor hun (gedetineerde) patiënten in plaats van het beschermen van de samenleving.

"Je moet eigenlijk spreken van systeemfalen", zegt Hjalmar van Marle, emeritus hoogleraar forensische psychiatrie. Een van de grootste problemen in de zaak-P. was dat nooit is nagegaan welke risico's van hem uitgingen en hoe groot de kans was dat hij opnieuw in de fout zou gaan. De verslagen en analyses die wél werden gemaakt, waren onvolledig of achterhaald.

"Ik denk dat er heel veel gebrekkig wordt gerapporteerd en overgedragen", zegt Van Marle. Dat doen de ggz-medewerkers niet expres, haast hij zich te zeggen. "Het ligt aan de zware werkomstandigheden. Het is moeilijk werk, met gevaarlijke patiënten. Er is bezuinigd en er is te weinig personeel. Iedereen heeft het druk."

Zak geld voor meer personeel

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, die gisteren met een van de rapporten over P. kwam, weet hoe zwaar het werk is. Hoofdinspecteur Korrie Louwes vindt het belangrijk om te kijken of het werk goed te doen is voor de ggz-medewerkers. "Het is heel moeilijk werk, met ook behoorlijke persoonlijke belasting. Tegelijkertijd verwacht je ook dat ze handelen om die risico's voor de samenleving zo klein mogelijk te houden."

Minister Dekker was zich al eerder van de problemen bewust. In juli vorig jaar schreef hij in een brief aan de Tweede Kamer dat er een tekort is aan goed geschoold specialistisch personeel. De risico's kunnen minder goed worden ingeschat, waardoor een snelle reactie kan uitblijven.

Daarom kwam hij met een zak geld. De sector krijgt de komende jaren 28,5 miljoen euro om nieuw personeel aan te nemen en op te leiden. Maar vooralsnog zet het weinig zoden aan de dijk: het personeelstekort loopt alleen maar verder op.

Meer doen dan extra controles

De vraag is of medewerkers in de forensische zorg door de extra risicoanalyses die ze van Dekker moeten gaan doen, zich niet nog meer over de kop werken. GGZ Nederland waarschuwde gisteren dat meer regels en controles niet gaan helpen. "Dit zorgt alleen maar voor een grotere verantwoordingsdruk en administratieve lastendruk bij de professionals."

Wat komt er dan van de goede bedoelingen terecht? Hoogleraar Van Marle vreest dat juist door die zware omstandigheden de problemen na verloop van tijd weer de kop op zullen steken. "De eerst komende jaren is iedereen weer erg gefocust op het goed overdragen van informatie. Maar na een tijdje sluipt de gewoonte er weer in en gaan mensen omwille van de drukte of anderszins weer tevreden zijn met een incompleet dossier of niet eens merken wanneer een dossier niet compleet is."