'Neemt het Vaticaan kindermisbruik nu wél serieus?'

• Floor Schoonebeek

  redacteur Washington

"Dit is pater Coyle, hij bekende vijftig jongens seksueel misbruikt te hebben. De kerk deed er niets aan", vertelt Tim Lennon (71). In zijn handen houdt hij het jaarboek van zijn katholieke middelbare school in de Amerikaanse staat Iowa vast. Een voor een wijst hij aan welke geestelijken zich vergrepen aan hun leerlingen.

Ook Lennon werd misbruikt. Pater Murphy nam hem als 12-jarige jongen mee naar sportwedstrijden, de film of het park. Zijn ambtswoning was de vaste afsluiting van de dagjes uit. Andere priesters waren op de hoogte. Twee keer zette de pater hem in een biechtstoel om zijn 'zonden' op te biechten.

Tientallen jaren zweeg Lennon over wat er gebeurde, tot het moment dat hij verhalen van andere slachtoffers hoorde. Tegenwoordig leidt hij SNAP, een organisatie met ruim 25.000 leden die wereldwijd slachtoffers van kerkelijk misbruik samenbrengt en helpt. Door de grootte van de groep kunnen zij eindelijk een vuist maken. Lennon zal namens hen de komende dagen met deze vuist op tafel slaan in Rome bij de hoogste leiders van het Vaticaan.

Bijeenkomst in Rome

Voor het eerst houdt de katholieke kerk een grote bijeenkomst over misbruik door priesters. Voorzitters van alle bisschoppenconferenties en slachtoffers van misbruik zijn de komende vier dagen in Rome voor een speciale top. Ondanks het hervormingsgezinde karakter van paus Franciscus' werk, deed hij nog weinig aan de misbruikkwestie.

Bekijk hieronder de reportage die correspondent Arjen van der Horst maakte over Tim Lennon:

De toenemende kritiek op de paus onderstreept de harde maatregelen die critici verwachten. De aansprakelijkheid van de kerkleiding is dan ook een centraal thema van de bijeenkomst. Te vaak en te lang hebben bisschoppen en kardinalen de misbruikschandalen doodgezwegen en ze in de doofpot gestopt, zo luidt het verwijt.

'Zero tolerance'

Een van de bekendste critici is de Amerikaanse priester Thomas Reese, die ook aanwezig is in Rome. Hij wil dat bisschoppen misbruik van hun priesters niet binnen de kerk houden, maar direct doorspelen aan de politie en justitie. Op strijdvaardige toon stelt Reese voor: "We eisen zero tolerance voor bisschoppen die kinderen niet beschermen."

Reese schrijft al tientallen jaren kritische verhalen over misbruik voor de toonaangevende katholieke krant National Catholic Reporter. In zijn stukken benadrukt hij het belang van het verzamelen van bewijs om geestelijken strafrechtelijk te veroordelen. "Net als in Pennsylvania moet je goede en echt onafhankelijke onderzoekers hebben met volledige toegang. Alle dossiers. Alle documenten."

Bijzondere aandacht vanuit Amerika

Reese doelt op het onderzoek van de openbaar aanklager in Pennsylvania dat in augustus 2018 openbaar werd. Voor het eerst werd duidelijk hoe groot de omvang van het misbruik was in de Amerikaanse staat. In Pennsylvania maakten ruim 300 priesters meer dan 1000 slachtoffers, zo bleek uit interne documenten van de kerk.

Sinds het onderzoek in Pennsylvania is een reeks nieuwe schandalen geopenbaard. De golf van verontwaardiging leidde ertoe dat justitie in zestien andere staten onderzoeken instelde. Nadat de schandalen aan het licht waren gekomen, is de roep om transparantie in de kerk alleen maar luider geworden. Amerikaanse katholieken volgen de speciale bijeenkomst in Rome dan ook op de voet.

Wat moet er veranderen volgens SNAP-leider Tim Lennon? "De paus kan vandaag al in actie komen. Hij kan zeggen: van elke beschuldiging van misbruik moet je aangifte doen bij de politie. Hij kan elke bisschop dwingen om volledig mee te werken met justitie."

Maar ondanks zijn aanwezigheid in Rome heeft Lennon weinig vertrouwen in constructieve oplossingen. "Eén korte bijeenkomst organiseren en dan verwachten dat er veel verandert, is onmogelijk", sombert hij.

Lennons pessimisme is ingegeven door zijn eigen ervaringen met de kerk na zijn misbruik. Geen van de priesters in Lennons jaarboek is veroordeeld, ook niet de man die hem verkrachtte. Later bleek deze pater Murphy een geschiedenis van misbruik te hebben waar de bisschop al van afwist.

Lennon vindt het tekenend voor de manier waarop de kerk omgaat met misbruik. "Als de bisschop goed had gehandeld en zijn verleden had gerapporteerd, had mijn misbruik en dat van vele anderen voorkomen kunnen worden."