Inkomen boeren gekelderd door kurkdroog jaar

• Joukje Beiboer

Veel boeren kregen dit jaar te maken met een financiële domper. Het gemiddelde bruto-inkomen van een boer of tuinder daalde met ongeveer 30.000 euro ten opzichte van vorig jaar, van 71.000 euro naar 42.000 euro.

Wageningen Economic Research en het CBS hebben berekend dat de land- en tuinbouw financieel gezien terugvallen naar het niveau van 2012. Vooral de veehouderij is in mineur, stellen de onderzoekers. De inkomens van melkveehouders halveerden en veel biggenhouders leden zelfs verlies.

'Broekriem aanhalen'

"Dat betekent dat de broekriem moet worden aangehaald, geen overdadig kerstpakket", stelt Krijn Poppe die het onderzoek coördineerde. Maar de bedrijven gaan volgens hem niet meteen over de kop.

Land- en tuinbouwers hebben vaker te maken met grote inkomensschommelingen. Er zijn nog buffers van vorig jaar. Want 2017 was volgens Poppe, afgezien van de fipronilaffaire, een extreem goed jaar.

"Ik werk hier sinds de jaren 80 en kan me niet herinneren dat de gemiddelde inkomens zo hoog lagen. Maar het is nu ver beneden het normale niveau gedoken", zegt Poppe.

De inkomensdaling heeft volgens Poppe alles te maken met de extreme droogte afgelopen zomer. "Daardoor konden boeren niet hun eigen voer verbouwen en moesten ze meer voer inkopen."

Akkerbouwers hadden ook last van de droogte, al waren er wel grote regionale verschillen. "In Flevoland en Noord-Nederland hebben boeren nog een deel van de oogst kunnen redden." Maar in Zeeland en Brabant was er meer schade, omdat boeren daar vaak niet konden beregenen. "Het water uit de sloten was te zout", zegt Poppe.

De NOS ging afgelopen zomer langs bij akkerbouwer Anno Prinzen, die flink last had van de extreme droogte.

Doordat sommige akkerbouwers juist een goed jaar hadden en doordat de boeren meer geld konden vragen voor hun gewassen, blijft de schade in de akkerbouwsector als geheel beperkt.

De glastuinbouwbedrijven leveren gemiddeld 53.000 euro in en doen dus een flinke stap terug, maar daar liggen de inkomens met 160.000 euro op een bovengemiddeld niveau. De komkommer deed het erg goed: door de warme zomer was daar veel vraag naar.

Varkenscyclus

Varkenshouders moeten het meest inleveren. Die maakten een enorme inkomenssprong naar beneden, van een gemiddeld inkomen van 138.000 euro in 2017 naar een verlies van 29.000 euro.

De rode cijfers zijn eigenlijk het gevolg van het succes in 2017. "Vorig jaar waren de prijzen voor varkens goed", zegt Poppe. "Een big is nu 38 euro, vorig jaar was die zo'n 30 procent meer waard. Iedereen bleef flink produceren, dat betekent dat je nu een overaanbod hebt en dat de prijzen voor varkens dalen."

Daarbovenop komt dat China veel minder varkens kocht van Nederlandse boeren. "Die krijgen het kunstje zelf onder de knie", stelt Poppe. "De export naar China viel weg."

Al zijn er nu in China problemen waar de Europese varkensboeren in de toekomst wellicht van profiteren. "Ze kampen op dit moment met de Afrikaanse varkenspest", vertelt Poppe. "En de een zijn dood is de ander zijn brood, zeggen ze wel eens."

Onzekerheid in de toekomst

"Dit soort jaren moet je niet al te vaak hebben", zegt Poppe. "Je mag het komende jaar verbetering verwachten. Al zijn er wel onzekerheden die eerder zullen leiden tot een daling dan een stijging van het inkomen."

De econoom doelt op de brexit, het klimaatbeleid en de hervorming van het landbouwbeleid. "Dat zal ook wel tot een daling van subsidies leiden."

Overheidsmaatregelen

Om vervuiling en overlast van bedrijven te voorkomen, gelden er nu al strenge regels voor land- en tuinbouwers. Die kunnen de concurrentiepositie van Nederlandse boeren in de toekomst schaden, zegt de onderzoeker.

"Vooral bij de varkenshouderij kan het er fors inhakken", meent Poppe."In Brabant zitten bijvoorbeeld vrij veel mensen en dieren bij elkaar. Daar moet je rekening mee houden. Oost-Duitsland en Oekraïne zijn minder dichtbevolkt, daardoor hebben boeren daar minder beperkingen."