Niet alle partijen zeggen ja tegen mdma, en zo gaat het al 30 jaar

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Zijn xtc-pillen binnenkort legaal te koop? Als het aan GroenLinks ligt wel. Door een oproep van Tweede Kamerlid Kathalijne Buitenweg is de discussie rondom het reguleren van xtc weer opgelaaid. Dat is niet de eerste keer: al jaren roepen hoogleraren, politici en criminologen op om de harddrugs legaal te maken. Alleen is het de vraag of het ze ooit gaat lukken. In de Kamer is geen steun voor het voorstel van GroenLinks.

"Deze discussie wordt al 30 jaar gevoerd", zegt criminoloog Ton Nabben van de UvA. "De twijfels kwamen al snel nadat xtc op de Opiumlijst was terechtgekomen en illegaal werd in 1988. Na al die jaren voelt het misschien alsof we niet verder komen, maar er is inmiddels veel meer duidelijk over de schadelijkheid van mdma (de werkzame stof van xtc), over de omvang van het gebruik en de invloed op de misdaad. Zo komen we toch steeds een stapje verder."

Om nog een stap verder te komen, heeft Nabben een denktank opgericht. Samen met verschillende partijen zal Nabben binnenkort gaan nadenken over de voor- en nadelen van legalisering. "Dan kijken we naar het juridische aspect, naar de bestrijding van drugscriminaliteit en het drugsafval en naar de gebruikers. Het eindoordeel leggen we voor aan de Tweede Kamer", vertelt de criminoloog.

Want niet een oproep, maar onderzoek is momenteel de oplossing, zegt hij. "De ideeën moeten van onderop komen. De politiek gaat nu toch niet meteen regulering goedkeuren. We moeten hiernaar kijken met mensen die kennis hebben van het onderwerp maar niet meteen in de reguleringsmodus zitten."

Als je uiteindelijk wil reguleren, moet je eerst kijken welk probleem je wil tackelen, zegt Philippus Zandstra. Hij schrijft samen met Wietse Pottjewijd het boek XTC: een biografie, over de geschiedenis van mdma in Nederland.

"Wil je de gezondheidsschade of de misdaad aanpakken? De pillen zijn momenteel heel sterk, regulering zal zorgen voor meer zuivere pillen", zegt Zandstra. "Maar dit zal geen effect hebben op de drugscriminaliteit, lijkt me. Er wordt namelijk maar 1 procent van de drugsproductie in Nederland hier geconsumeerd."

Dat bevestigt het Trimbos Instituut. "De meeste xtc wordt geproduceerd voor het buitenland, legalisering in Nederland zou hierdoor niet veel opbrengen." Het instituut is niet per definitie tegen legalisering. "Maar de vraag is: wat levert het op?", zegt woordvoerder Marjan Heuving.

Het is een moeilijke discussie, zegt Nabben. Of er een oplossing gaat komen, weet hij niet. "Iets wat al 30 jaar bestaat kun je niet in een paar jaar oplossen." Daarnaast moet de internationale regelgeving worden aangepast, wil de xtc gelegaliseerd kunnen worden. "Dat zal nog wel even gaan duren, want momenteel vindt er een wereldwijde discussie plaats over cannabis. Die moet eerst gevoerd worden voordat er überhaupt aan mdma gedacht kan worden", zegt Zandstra.

Ook is het de vraag hoelang xtc nog zo populair blijft. In Nederland hebben ongeveer 1 miljoen mensen, ouder dan 18 jaar, de drug minstens een keer gebruikt. "Als je kijkt naar het verleden zie je dat de populariteit van cocaïne en xtc afwisselt. In de jaren 80 was coke de uitgaansdrug bij uitstek, daarna werd xtc populairder. In 2001 zag je juist dat men weer coke ging gebruiken."

Nu zie je ook eenzelfde soort beweging, zegt Zandstra. "Wie weet gebruikt men binnenkort weer iets heel anders. Je ziet nu al dat de coke gewoon in de huiselijke kring gedaan wordt. Een paar jaar geleden deden mensen dat nog afgeschermd op een wc in een vieze club."

Het dna van mdma

NOS op 3 maakte eerder een verhaal over de werkzame stof van xtc: het dna van mdma. Daarin werd het spoor gevolgd van 'de kauwer naar de brouwer':