Hier komen de Saudische wapens vandaan

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Steeds meer landen stoppen wapenleveringen aan Saudi-Arabië. Aanleiding zijn de oorlog die in Jemen gevoerd wordt en de dood van de Saudische journalist Jamal Khashoggi.

Duitsland kondigde een maand geleden aan dat er "in de huidige situatie" geen wapenleveranties aan Saudi-Arabië plaats kunnen vinden. Noorwegen volgde dat voorbeeld deze maand al en Denemarken sloot zich daar donderdag bij aan. Maar doet ze dat iets in Saudi-Arabië?

"Daar liggen ze hier niet wakker van", zegt Pieter Wezeman. Hij werkt bij het Zweedse onderzoeksinstituut SIPRI en houdt daarvoor de wapenstromen naar het Midden-Oosten in de gaten. "De meeste landen die nu stoppen met de levering, hebben geen grote wapenindustrie", zegt hij. Alleen Duitsland is een uitzondering. Daar gaan wel honderden miljoenen in de sector om.

Denemarken valt hierbij in het niet. In 2016 en 2017 werd er maar voor enkele tienduizenden euro's geproduceerd, zegt Wezeman. Daarom is het voor Denemarken niet zo'n probleem om de wapenhandel met Saudi-Arabië op te zeggen.

Kleine business

"Hier moet ik sowieso bij zeggen dat wapenexport wereldwijd niet een enorme business is. Daar verkijken mensen zich wel eens op", zegt Wezeman. In de meeste landen is de sector hoogstens goed voor 0,5 procent van de totale export. "Bovendien zetten de landen die zich nu uitspreken niet alle wapenexport stil. Alleen een klein deel."

De echt grote verkopers zijn voor Saudi-Arabië de afgelopen jaren de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk geweest. Pas als die landen geen wapens meer leveren zal dat in het land écht gemerkt worden. "Maar we moeten maar zien of dat zal gebeuren. De regering van Trump wil daar niet aan, en voor Groot-Brittannië geldt eigenlijk hetzelfde. Daar zijn de belangen te groot. Frankrijk zie ik dat eerder doen. Macron heeft zich hier ook al over uitgesproken."

Hieronder zie je welke landen de meeste wapens naar Saudi-Arabië exporteerden in de periode 2013-2017:

'Van Mercedes naar Dacia'

Als die landen met de verkoop aan Saudi-Arabië stoppen, moet het land over op wapens uit China of Rusland. Dat zijn twee landen waar wapenhandel met Saudi-Arabië minder gevoelig ligt dan in het Westen. "In China hebben ze ook al een aantal systemen gekocht. Dat is nog geen enorme handel, maar dat komt nu wel op gang", zegt Wezeman.

Toch denkt hij dat Saudi-Arabië niet zal staan te springen om wapens uit die landen, want ze zijn van mindere kwaliteit. "Om het simpel te zeggen: ze rijden nu in een Mercedes en moeten dan overstappen op een Dacia. Het werkt wel en het is goedkoper, maar je moet er minder van verwachten."

Saudi-Arabië heeft geld genoeg. Kan het dan niet zelf een aantal wapenfabrieken opzetten? "Daar zijn ze al hard mee bezig", zegt Wezeman. "Daar hebben ze grote plannen voor en ze zeggen dat het goed gaat. Maar ik twijfel daaraan. Om dat een kans van slagen te geven zijn ze erg afhankelijk van technologische import."

Dan loopt het land mogelijk tegen een probleem aan, zegt Wezeman. "Wapentechnologie valt ook onder wapenexport. Als daar een verbod op zit kunnen ze geen tank kopen, en ook niet de technologie om een tank te maken."