'Of het mag wat Nedcar gedaan heeft, weten we niet'

• Anne Sachtleven

  redacteur

Op last van de baas wangslijm afgeven of in een potje plassen? Op de werkvloer vinden alcohol- en drugstesten regelmatig plaats. Ook bij autofabriek VDL Nedcar, dat vandaag in opspraak raakte omdat 150 testen op verdovende middelen positief terugkwamen. Maar de drugstesten zijn ook voor Nedcar niet zonder risico. Want hoewel het bedrijf aan de ene kant verantwoordelijk is voor de veiligheid, kunnen hoge boetes worden opgelegd als de privacy van werknemers wordt geschonden.

Waar de grens tussen privacy en veiligheidsmaatregelen bij drugstesten ligt, blijft vooralsnog een onbeantwoorde vraag. In slechts een paar sectoren is wettelijk vastgelegd dat zulke testen werkelijk part of the job zijn.

Piloten en machinisten

"Piloten kunnen met een wettelijke basis op alcohol of drugs worden getest. Voor machinisten geldt hetzelfde. Maar voor de chemische industrie, waar een hoog veiligheidsrisico geldt, is niets vastgelegd", zegt Edwin van Scherrenburg van werkgeversorganisatie VNO-NCW. "Een kwalijke zaak".

De werkgeversorganisatie stelt dat wetgeving om te kunnen controleren of werknemers onder invloed zijn, hard nodig is. Want onduidelijkheid rondom privacyregels is nog groter geworden sinds afgelopen mei de nieuwe privacywet AVG werd ingevoerd. "Tegelijkertijd blijven werkgevers verantwoordelijk voor de veiligheid op de vloer."

Privacy-boetes

"Of het mag wat Nedcar gedaan heeft, weten we niet", zegt woordvoerder Harry Rienmeijer van het bedrijf Trafieq, dat voorlichting en alcohol- en drugstesten voor werkgevers aanbiedt. "Voordat ik met een klant ga zitten, wijs ik hen daar altijd op. Er is altijd de mogelijkheid dat je een fikse boete krijgt van de Autoriteit Persoonsgegevens."

Het is de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) die bepaalt wanneer er inbreuk wordt gemaakt op de privacy van werknemers. De overheidswaakhond deelde in 2016 een flinke tik uit aan energiebedrijf Uniper, dat werknemers wilde verplichten tot adem- en wangslijmtesten. Wie in aanmerking kwam voor zo'n test, zou mede worden bepaald door een drugshond.

Volgens de AP waren de geplande maatregelen van het bedrijf buitenproportioneel. "Dit soort testen mogen in beginsel alleen afgenomen als dit in de wet is geregeld, zoals in de luchtvaart", oordeelt de AP. Ook wanneer een werknemer toestemming geeft, mag een werkgever geen medische gegevens verwerken. Op de controles bij Nedcar wil de Autoriteit Persoonsgegevens niet ingaan.

Drugshonden bij Nedcar

Nedcar, autofabrikant van onder andere BMW, laat sinds enkele jaren alcohol- en drugscontroles uitvoeren door een extern bedrijf. Het bedrijf betreurt de "beeldvorming" die is ontstaan nadat een intern bericht over de testen uitlekte. Volgens directeur Paul van Vuuren staat de veiligheid voorop. "Iedere collega waarbij een verhoogde waarde is aangetroffen, en zichzelf én zijn collega's op de werkplek in gevaar brengt, is er één te veel. Met ons stringente beleid en de controles doen wij er alles aan om de overlast tot een minimum te beperken."

Ook Nedcar heeft daarbij een drugshond ingezet, die bij de deur werknemers moest identificeren die mogelijk onder invloed van alcohol of drugs waren. De hond verdacht in totaal 300 medewerkers, die allen zijn getest. Een positieve drugstest of meer dan 0,5 promillage alcohol, leverde een schorsing op. Hoe vaak dat is gebeurd, wil Nedcar niet zeggen.

VNO-NCW zegt voor een langetermijnoplossing te kijken naar Den Haag, waar wet- en regelgeving zou moeten worden opgesteld om de balans tussen privacy en veiligheid op de werkplek te waarborgen.