Vliegtaks: goed voor de economie, matige milieuwinst
De Nederlandse luchtvaartsector presenteerde vandaag een actieplan om de CO2-uitstoot tot 2030 met 35 procent te verminderen. De sector wil miljarden investeren om dat doel te halen. Maar over de vliegtaks werd bij de presentatie met geen woord gerept. Het was de olifant in de kamer. Want om alle investeringen te kunnen doen moet de vliegtaks, die het kabinet van plan is in te voeren, volgens de sector van de baan.
Vooral voor KLM is de vliegtaks een groot thema. Volgens de luchtvaartmaatschappij zullen de financiële gevolgen van die belasting enorm zijn, terwijl de milieuwinst heel beperkt is. Onderzoeker Jasper Faber van onderzoeksbureau CE Delft noemt de angst voor economische schade onterecht, maar zegt dat de milieuwinst inderdaad relatief klein is.
Vliegen wordt nu niet belast. Je betaalt wel btw op een treinkaartje, maar dus niet op een vliegticket. Het kabinet wil dat de milieuvervuiling van vliegen 'beprijsd' wordt. Het liefst wil het kabinet dat er een Europese vliegtaks wordt ingevoerd, maar als dat niet lukt wil het kabinet belasting heffen op lawaaierige en vervuilende vliegtuigen. Als ze dat ook niet voor elkaar krijgen, komt er over twee jaar een Nederlandse vliegtaks. Van elk vliegticket gaat er waarschijnlijk een bedrag tussen de 4 en 22 euro naar de overheid.
Achterhaald rapport
In een reactie die KLM naar het kabinet heeft gestuurd, stelt de luchtvaartmaatschappij dat de vliegtaks "slecht is voor de economie en werkgelegenheid". KLM verwijst naar een onderzoek dat onderzoeksbureau SEO in 2011 in opdracht van de luchtvaartsector heeft uitgevoerd. Daarin stond dat er tienduizenden banen zouden kunnen verdwijnen en het bruto binnenlands product met 2 miljard euro zou kunnen afnemen. Voor het idee: het bbp van Nederland is zo'n 700 miljard euro.
Volgens onderzoeker Jasper Faber van CE Delft is die angst onterecht en het rapport van SEO achterhaald. Het rapport is geschreven tijdens de economische crisis, uitgaande van een veel hogere vliegtaks, en het kijkt alleen naar de gevolgen voor de luchtvaart- en toeristische sector. In opdracht van het kabinet deed CE Delft zelf ook onderzoek. Daarin concluderen Faber en zijn collega's dat er een "beperkt positief effect is op de Nederlandse welvaart".
Maar weinig zullen zich laten afschrikken door een relatief lage vliegtaks, en niet gaan vliegen. Faber wijst er bovendien op dat Schiphol tegen zijn capaciteitsgrenzen aanloopt: de komende jaren zullen meer mensen willen vliegen dan mogelijk is.
"En mensen die thuisblijven geven hun geld in Nederland uit in plaats van het buitenland. Die extra uitgaven compenseren het verlies aan toeristische bestedingen van buitenlanders die Nederland mijden vanwege de vliegtaks", stelt Faber.
Dat de vliegtaks zelfs een positief effect heeft op de economie, komt volgens hem doordat een soort tolheffing is: "Buitenlandse reizigers betalen ook de belasting. Dat is geld uit het buitenland dat in Nederland wordt uitgegeven."
Weinig milieuwinst
KLM waarschuwt het kabinet verder dat een vliegtaks "geen milieuwinst oplevert". Dit keer verwijst het bedrijf wel naar het rapport van CE Delft, waarin de onderzoekers schrijven dat "de effecten van de vliegbelasting op de CO2-emissies, geluid en fijnstof klein zijn".
Volgens Faber is de milieuwinst inderdaad beperkt. De reden daarvoor is dezelfde als de reden dat er geen economische schade is: doordat maar weinig mensen hun gedrag gaan veranderen om een klein bedrag, zullen maar heel weinig mensen niet gaan vliegen. "Zeker op Schiphol, waar een schaarste is, zal het aantal vluchten niet gaan afnemen. Het zal hoogstens leiden tot bijvoorbeeld meer vrachtvluchten", aldus Faber. En dat kan weer negatieve gevolgen hebben voor de geluidsoverlast.
Doordat er op regionale luchthavens iets minder gevlogen zal worden, is er wel iets winst. Faber berekende dat in 2021 de CO2-uitstoot van het vliegverkeer in Nederland 1,3 procent lager zal uitvallen als gevolg van de invoering van de vliegbelasting.
'Nog geen 2021'
Overigens liet minister Cora van Nieuwenhuizen vandaag bij de presentatie nogmaals weten dat de vliegtaks er in 2021 gewoon komt. "Je kunt altijd blijven dromen. We hebben daar met elkaar afspraken over gemaakt in het regeerakkoord, en die respecteer ik." Toch geeft KLM-topman Elbers het niet op. "Het is nog geen 2021", sprak hij hoopvol.
