Lenen gaat meer kosten: zo duur is studeren in andere landen

"Waarom doet de regering zo zijn best om dezelfde problemen te creëren als ook al in Amerika spelen, in plaats van te kijken hoe goed het gaat in Scandinavië en Duitsland. Educatie is te belangrijk!"

Zo reageert Tommy op het nieuws dat de rente op studieleningen die ingaan per 2020 wordt verhoogd. Een van de vele boze reacties op het wetsvoorstel van minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven (D66). Ook de studentenvakbonden reageren verontwaardigd. Het kan toekomstige studenten duizenden euro's extra aan aflossing kosten.

Dat gaat veel te ver, vinden veel studenten. Bovendien versterkt de vrees van studentenvakbonden dat studeren in Nederland steeds duurder en iets voor de elite wordt. Maar hoe duur en toegankelijk is studeren in Nederland eigenlijk in vergelijking met het buitenland?

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) onderscheidt in een onderzoek uit 2017 verschillende groepen landen op basis van hoogte van het collegegeld en de beschikbaarheid van financiële steun. Noord-Europese landen zoals Finland, Denemarken en Noorwegen komen daarbij het beste uit de bus. Studenten hoeven in die landen vrijwel geen collegegeld te betalen en krijgen een basisbeurs van de overheid.

Nederland hoorde van oudsher bij deze noordelijke groep. Volgens de OESO beweegt Nederland zich de laatste jaren steeds meer naar een andere groep: die van de Angelsaksische landen, zoals Amerika en Engeland. Daar liggen prijzen van het collegegeld erg hoog in vergelijking met andere landen. Wel kunnen studenten geld lenen voor hun studie tegen een lage rente.

De andere twee groepen die de OESO onderscheidt zijn landen waar studenten niet makkelijk geld kunnen lenen van de overheid. De ene groep bestaat uit landen waar de studenten veel collegegeld betalen, zoals Japan en Korea. De andere groep zijn met name Zuid-Europese landen waar de kosten lager zijn, maar de voorzieningen ook minder ontwikkeld zijn.

De gemiddelde prijzen van het collegegeld verschillen sterk per land. In Scandinavische landen betalen studenten niets voor hun opleiding, terwijl de kosten in Amerika op kunnen lopen tot wel tienduizenden euro's per jaar. Nederlandse studenten betalen minder dan studenten uit Angelsaksische landen, maar wel meer dan in andere Europese landen.

In de meeste landen is geen basisbeurs meer (zie tabel hierboven), al zijn er in een aantal landen wel regelingen voor studenten wier ouders een laag inkomen hebben. Dit geldt bijvoorbeeld in België, Oostenrijk en ook in Nederland, namelijk een aanvullende beurs.

Niet meer stijgen dan boodschappen

Vorige week werd bekend dat voormalige studenten de Nederlandse staat gezamenlijk nog 11,2 miljard euro schuldig zijn. De impact van het leenstelsel, dat in 2015 in ging, is in die cijfers nog niet goed te zien. De verwachting is dat studenten die sindsdien begonnen zijn nog meer schuld maken, omdat ze geen basisbeurs meer krijgen. De schuldenberg zal in de toekomst dus nog verder oplopen.

Het is voorlopig niet waarschijnlijk dat Nederlandse studenten net zulke hoge schulden krijgen als veel Amerikaanse en Britse studenten. Universiteiten en hogescholen mogen namelijk niet zelf bepalen hoeveel collegegeld ze in rekening brengen en kunnen niet ineens duizenden euro's meer vragen. In 1999 is wettelijk vastgelegd dat het jaarlijks niet meer mag stijgen dan de prijzen van bijvoorbeeld boodschappen.