Het katholieke Ierland is geen warm bad meer voor de paus
In Ierland is het World Meeting of Families Festival begonnen, een katholieke conferentie over het belang van familie voor de samenleving en het geloof. Als absoluut hoogtepunt staat een bezoek van paus Fransiscus gepland.
En dat is interessant, want de paus en het Vaticaan zijn niet langer onomstreden in het van oudsher zwaar katholieke Ierland. De serie misbruikschandalen waarin de katholieke kerk is verwikkeld, maakt het pauselijk bezoek uiteraard alleen maar nog meer beladen.
Er wordt dus met gemengde gevoelens uitgekeken naar het pauselijke bezoek aan Ierland. Onder een deel van de katholieke bevolking, vooral ouderen en mensen op het platteland, is de paus nog erg populair. De 500.000 kaartjes voor de mis op zondag onder leiding van Franciscus waren dan ook razendsnel uitverkocht. Ook vliegt de merchandise de schappen uit: lolly's, t-shirts en pennen met het gezicht van de paus zijn populair.
Maar een ander belangrijk deel van de bevolking heeft niet zoveel meer met het katholicisme, of vindt het bezoek aan het festival zelfs geen goed idee. De organisatie van het familiefestival, dat wordt gefinancierd door het Vaticaan, staat bekend om haar conservatieve standpunten: ze zijn tegen abortus, voorbehoedsmiddelen en het homohuwelijk. Dat valt niet goed bij het progressievere deel van de Ierse bevolking, dat steeds meer afstand van de kerk neemt.
Het Vaticaan loopt hopeloos achter, vinden veel Ieren. Vooral op het gebied van vrouwen- en homorechten is in Ierland de laatste jaren een hoop veranderd. In 2015 stemde de bevolking met een grote meerderheid voor het homohuwelijk, en onlangs stemde twee derde van de Ieren voor het recht op abortus. De bevolking negeerde daarmee de wens van de katholieke kerk, die beide keren een tegenovergesteld stemadvies gaf.
'Vrouwonvriendelijk bastion'
Oud-president Mary McAleese is een van de bekendste Ierse criticasters van de paus en het Vaticaan. McAleese, zelf overtuigd katholiek, vindt de kerk een vrouwonvriendelijk bastion en noemt de manier waarop er in de kerk over homoseksualiteit wordt gesproken kwaadaardig.
McAleese is dan ook niet enthousiast over het festival dit weekend. "Het is in essentie een rechtse bijeenkomst die bedoeld is om mensen te motiveren om tegen het homohuwelijk, homorechten, abortusrechten en anticonceptie te vechten", zei ze eerder op de Ierse radio.
Voor het homohuwelijk-referendum in 2015 was McAleese een van de belangrijkste mensen die campagne voerde voor het JA-kamp. McAleese ontwikkelde zich de laatste jaren tot iemand die oproept tot modernisering van de kerk. Het is ook geen toeval dat er vanavond, twee dagen voor het pauselijk bezoek, een documentaire van haar wordt uitgezonden door de Ierse publieke omroep RTÉ .
Zelf is ze overtuigd katholiek, en haar zoon is homoseksueel. Dat hoeft elkaar niet te bijten, vindt ze.
In de documentaire gaat McAleese op zoek naar andere Ierse gezinnen die geen traditionele samenstelling hebben. Ze praat onder meer met een samengesteld gezin, een jongen en zijn homoseksuele pleegouders en een tienermoeder, die ongehuwd zwanger raakte. McAleese onderzoekt wat er nog over is van de katholieke waarden in Ierland. En ze laat zien hoe gezinnen steeds diverser worden. Net als de Ierse samenleving.
De huidige regering van Ierland heeft zich ook uitgesproken over het bezoek van paus Fransiscus. De minister van Jeugdzaken gaf aan dat de paus geen verdeeldheid moet komen zaaien. Ze wil geen intolerante geluiden over homoseksuelen of transgenders en geen discriminerende uitlatingen over homostellen horen tijdens de conferentie in Dublin.
De huidige premier van Ierland, Leo Varadkar, is zelf openlijk homoseksueel en gebruikt zijn functie regelmatig om homorechten internationaal op de kaart te zetten. Over zijn ontmoeting met de paus heeft hij al gezegd dat hij - als er genoeg tijd is - een stevig gesprek wil voeren over homoseksualiteit en het homohuwelijk.
Ook wil Varadkar onderwerpen als seksueel misbruik binnen de kerk niet onbesproken laten. Verschillende actiegroepen hebben ook al aangegeven zich niet onbetuigd te laten de komende dagen: er staat onder andere een protest van misbruikslachtoffers gepland.
Toch is het onmiskenbaar dat nog steeds heel veel Ieren vierkant achter de kerk en het Vaticaan staan. Hoewel het kerkbezoek snel terugloopt, identificeert het overgrote deel van de bevolking zich nog steeds als katholiek.
Volgens Mary McAleese is er dan ook geen sprake van een geseculariseerd land. In haar documentaire concludeert ze dat een bescheidener, meer inclusieve kerk nog steeds een belangrijke rol in de samenleving kan spelen. Maar, waarschuwt ze: de kerk zou eerst lessen moeten trekken uit hoe de meer en meer uiteenlopende en diverse Ierse families omgaan met thema's als steun, solidariteit en naastenliefde.