'Ze misbruiken kinderen, ze misbruiken hun macht'

• Marlou van den Broek

  redacteur Online

Duizenden Amerikaanse kinderen in Pennsylvania misbruikt door 300 priesters. Alle Chileense bisschoppen die hun ontslag aanbieden vanwege misbruikschandalen. En de aartsbisschop van Adelaide in Australië die verzweeg dat een priester misbruik had gepleegd.

Alleen al dit jaar zijn verschillende ontuchtschandalen binnen de katholieke kerk naar buiten gekomen. Maar eigenlijk komen soortgelijke onthullingen al jarenlang aan het licht. Hoe komt het dat juist binnen de kerk zo vaak misbruik plaatsvindt?

Het misbruik wordt veelal gepleegd met minderjarigen. Ton Leerschool was 13 jaar oud toen een pater hem vroeg op schoot te komen zitten. "Je voelt dat er iets niet klopt", zegt Leerschool. Vlak daarna werd hij misbruikt.

Leerschool helpt nu zelf mensen met misbruikervaringen als traumatherapeut en doet al vijftien jaar vrijwillig onderzoek naar het onderwerp. "Het is echt een machtssituatie. Als jij in een jeugdhuis zit, een internaat, een zorginstelling of zelfs een jeugdorganisatie, dan ben je afhankelijk van de geestelijke", legt Leerschool uit. "Daarbij maakt de indoctrinatie van het geloof dat je denkt dat de geestelijke boven alles verheven is. Dan doe je alles wat hij van je vraagt."

Seks is binnen de kerk een moeilijk onderwerp, zegt Leerschool. "Geestelijken mogen geen seks hebben en homoseksualiteit mag absoluut niet. Toch zijn sommige geestelijken homoseksueel en zijn er gevallen bekend van kindermisbruik. Op die manier bestaat er een dubbele moraal binnen de kerk en de buitenwereld."

"Deze dubbele moraal bestaat ook bij die kinderen. Volgens kinderen is bijvoorbeeld een priester echt een heilige man, waardoor ze zich er niet tegen verzetten. Ook al voelen ze dat het niet goed is wat er met ze gebeurt", zegt Leerschool. "Ook ik dacht dat de pater die mij misbruikt heeft een man was die boven alles verheven was."

Daarnaast denkt Leerschool dat veel van de daders zelf ooit slachtoffer zijn geweest. "Door andere kinderen te misbruiken, gaan ze terug naar het moment dat het bij hen misging, om het zo weer recht te zetten."

Binnen de katholieke kerk zijn er voorschriften, de zogenoemde 'crimen sollicitationis', die zeggen dat een geestelijke een collega niet mag aangeven bij de politie als die zich schuldig maakt aan seksueel misbruik. Als de geestelijke dat wel doet, wordt hij uit de kerk gezet.

"Als je weet dat je collega's je toch niet aangeven, kun je makkelijk je gang gaan. In sommige gevallen wordt het intern wel aangegeven, maar de straffen die daar binnen de kerk op staan, staan nooit in verhouding tot wat een kind is aangedaan", vertelt Leerschool. "De naam van de kerk komt boven het welzijn van de mens."

Ook wordt het binnen families verzwegen, volgens Leerschool. Als families weten van het schandaal, durven ze niets te zeggen. "Op het moment dat ze dit wel doen, keert het dorp zich namelijk tegen de familie, en niet tegen de geestelijke."

Ook hier maakt de geestelijke weer misbruik van zijn macht, zegt Leerschool. "Ik ken gevallen waar het meisje boven misbruikt wordt door de priester terwijl de moeder beneden wacht met een kopje koffie."

'Geen pedofilie'

Leerschool denkt niet dat het misbruik van kinderen door geestelijken een vorm van pedofilie is, maar altijd een kwestie van machtsmisbruik. Volgens Leerschool gaat het bij geestelijken niet om liefde voor kinderen, maar om het uitleven van de eigen seksuele frustratie. "Ze hebben de mogelijkheid en die kans willen ze pakken."

Die kans hebben ze bij volwassenen veel minder. "Het kind denkt echt dat de man een heilige is. Dat kind kun je dan veel makkelijker overrompelen dan een ouder die zich meer bewust is", zegt Leerschool.

Er zijn meer gevallen bekend waarbij misbruik is gepleegd op jongens dan op meisjes. Dit komt doordat geestelijken vaker in de omgeving van jongens werken, zoals op jongensinternaten.

In Nederland loopt de interesse voor het katholicisme terug. Er zijn bijna geen katholieke instellingen meer zoals internaten. In landen als België, Italië en Frankrijk bestaan die nog wel, maar over de hele linie is de macht en invloed van de katholieke kerk in Europa tanende.

Leerschool: "Doordat de macht verminderd is, is het aanzien dat de priesters hebben ook verminderd. Hierdoor wordt het moeilijker om kinderen te misbruiken. In landen in Zuidoost-Azië, Afrika en Zuid-Amerika heeft de Rooms-Katholieke Kerk nog steeds de absolute macht. Daar kunnen geestelijken doen wat ze willen."

"Dat er niet zo veel internaten meer zijn in Nederland, betekent niet dat er geen kinderen meer misbruikt worden. Nog steeds geloven bepaalde geestelijken dat ze een soort supermens zijn. Alle misbruiken moeten aan het licht komen. In Amerika is nu een tweede grote golf met misbruikgevallen onthuld nadat er al een golf misbruikgevallen begin jaren negentig naar buiten was gekomen. Dus we zijn op de goede weg."