Waarom willen we eigenlijk wilde wolven in Nederland?
De eerste wilde wolven in Nederland sinds decennia werden een paar jaar geleden met enthousiasme onthaald. Mensen gingen op zoek als er geruchten gingen en foto's en video's, hoe vaag ook, waren grote hits op sociale media.
Maar het enthousiasme lijkt een beetje af te nemen, vooral omdat er steeds meer meldingen komen van doodgebeten dieren. Dit jaar zouden er al 134 schapen zijn gedood door wolven (in 2016 waren dat er nog 21) en dus willen schapenhouders dat de overheid maatregelen neemt tegen de roofdieren.
Daartegenover staan natuurbeschermers die toejuichen dat meer wolven zich hier vestigen. De belangrijkste reden is de rol van de wolf in het ecosysteem, legt wolvenkenner Aaldrik Pot uit. "In zo'n systeem hoort een relatie tussen roofdieren en hoefdieren en die is er zonder de wolf niet. Een natuurliefhebber wordt enthousiast van een mooi compleet systeem."
Als je de mens meetelt, was er de afgelopen jaren een compleet ecosysteem in Nederland. Jagers houden de wildstand in de gaten en schieten waar nodig wilde zwijnen, reeën en herten af. "Ja, net als de wolf zijn wij een toppredator, maar wij zijn er toch minder goed in", vertelt Elze Polman van Wolven in Nederland, een organisatie die streeft naar een conflictarm samenleven met wolven.
Ze noemt twee voordelen van de wolf ten opzichte van de menselijke jager. "Meer dan de mens pakt de wolf de zwakste dieren uit de kudde. Dat is immers de makkelijkste prooi. Dankzij die natuurlijke selectie wordt een populatie uiteindelijk gezonder."
We hebben er juist alles aan gedaan er vanaf te komen.
Het andere voordeel is dat de wolf ervoor zorgt dat wilde prooidieren zich minder voortplanten. "Het gedrag van die dieren verandert als er zo'n roofdier in de buurt is. Ze worden waakzamer en hebben dus minder tijd om zich voort te planten", zegt Polman. Dat leidt er uiteindelijk toe dat minder menselijke regulatie nodig is.
Pot noemt nog een ander gevolg van het veranderende gedrag van prooidieren. "Uit angst trekken ze bijvoorbeeld naar andere plekken en dan gaat de vegetatie zich anders ontwikkelen op de plaats waar de wolf zit." Dat kan zorgen voor een grotere diversiteit in flora en fauna.
Het zijn argumenten waar schapenhouder Bart Kemp uit Ede geen boodschap aan heeft. "Het is zeker een mooi dier, maar het heeft niks te zoeken in een land met zo'n hoge veedichtheid." Kemp is een van de initiators van het platform Nowolves. Hij vindt het opvallend dat veel mensen de komst van de wolf naar Nederland toejuichen. "Want we hebben er juist alles aan gedaan er vanaf te komen."
Dat was ons aardig gelukt: eind negentiende eeuw werd de voorlopig laatste wolf gezien in Heeze, Noord-Brabant. Voor die tijd kwamen de dieren lange tijd in heel Europa voor. Pot: "Maar toen we vee zijn gaan houden en daardoor is onze houding ten opzichte van de wolf waarschijnlijk veranderd."
Dat resulteerde in een felle jacht op het dier, waardoor de wolf op een gegeven moment bijna was uitgestorven in Europa. Uiteindelijk kwam het dier alleen nog voor op een aantal plekken in Oost-Europa en gebergtes in Italië en Spanje.
Om te voorkomen dat de wolf helemaal verdween van het continent, tekenden de Europese landen in 1982 een akkoord waarmee de wolf een beschermde diersoort werd. Het dier mocht niet meer worden verjaagd en gedood. Sindsdien is de wolf bezig aan een opmars. En bij die opmars horen dode schapen.
We hebben ook weleens last van de mens, die schieten we toch ook niet af?
Er wordt in Nederland gesproken over preventieve maatregelen, zoals omheiningen om schapenkuddes, om te voorkomen dat wolven zich vergrijpen aan vee. Maar schapenhouder Kemp vindt dat niet ver genoeg gaan. "Het probleem is dat preventieve maatregelen niet altijd mogelijk zijn. Je kan gewoon niet elk stukje land afzetten waar schapen grazen."
Bovendien zijn wolven niet dom, zegt Kemp. "Wat je ziet op plekken waar er meer komen, is dat ze de maatregelen gaan omzeilen. Als ze honger hebben, springen ze gewoon over de omheining." Hij pleit ervoor om gebieden aan te wijzen waar de wolven mogen zitten. "Goed afgesloten met een hoog hek."
Wolvenkenner Pot vindt de drang om te reguleren overdreven. "Die wolf is een inheemse soort, die hoort hier eigenlijk. Toch vinden we we het blijkbaar eng en lastig dat hij terugkomt. Maar we hebben ook weleens last van de mens, die schieten we toch ook niet af?"
Kanttekeningen
Polman vindt wel dat er wat moet gebeuren. "Bijna alle schapen in Nederland zijn onbeschermd en dat is vragen om problemen. Dus wij zeggen: overheid neem je verantwoordelijkheid." Overigens heeft ze wel een kanttekening bij het wolvenprobleem. "Er worden jaarlijks veel meer schapen doodgebeten door honden, maar daar hoor je niemand over."
Een andere kanttekening die je kan maken, is het bedrag dat de wolf ons jaarlijks kost. De 134 schapen die dit jaar tot nu toe zijn doodgebeten kostten de overheid in totaal 15.000 euro aan schadevergoedingen.
Vorig jaar veroorzaakte de wolf voor ongeveer 10.000 euro schade. Het dier haalt daarmee lang de top-5 niet:
