Getest en gefaald: Deutsche Bank blijft risico voor hele stelsel
Het blijft maar slecht gaan met een van Europa's belangrijkste banken: Deutsche Bank. Drie jaarverliezen op een rij, een lange lijst aan schandalen en een flink verlies op de beurs. En nu faalt de bank als enige voor een stresstest van de Amerikaanse centrale bank (Fed). Wat is er mis, en wat kunnen de gevolgen zijn voor het financiële systeem?
Na de financiële crisis is de Fed begonnen met stresstesten voor banken. Die moeten voorkomen dat ze als dominostenen omvallen als er weer een crisis komt. De test kijkt naar hoeveel eigen kapitaal de banken op dit moment als buffer hebben, en naar hoe goed de bank in het algemeen is voorbereid op mogelijk zwaar weer in de toekomst.
Kwetsbaar
Volgens de Fed is Deutsche Bank vooral op dat tweede punt nog te kwetsbaar. De Amerikaanse centrale bank nam de belangrijke Amerikaanse tak van de Duitse bank onder de loep.
De conclusie: mocht er een volgende grote financiële schok komen, zoals zo'n tien jaar geleden met de financiële crisis gebeurde, dan is de bank slecht voorbereid. De IT-systemen zijn bijvoorbeeld verouderd, het management is zwak, de controle op de financiële planning en risico's schiet tekort en aannames over toekomstige omzet en verliezen kloppen niet.
Dat is zorgelijk, stelt hoogleraar bankwezen en financiering Harald Benink van de Universiteit van Tilburg. Volgens hem ligt de lat voor de test al redelijk laag. "Het is een signaal dat het echt niet in orde is bij Deutsche Bank."
Benink en de Fed zijn niet de enige die zich zorgen maken. Het IMF waarschuwde in 2016 al dat van alle banken die het financiële stelsel in gevaar kunnen brengen, Deutsche Bank de gevaarlijkste is.
Want mocht de bank de problemen niet te boven komen, dan is het de vraag wat voor gevolgen dat heeft voor andere banken. Benink: "Als er een grote schok komt, zoals bij de val van Lehman Brothers in de crisis, dan zorgt dat voor een vertrouwensbreuk in het hele financiële systeem."
Het is maar de vraag of andere banken dat kunnen hebben, zegt hij. "Je moet niet de illusie hebben dat als banken door de test zijn, ze ook door een nieuwe crisis heen komen."
Historisch laag
Dat heeft te maken met de eisen waar de banken volgens de Fed aan moeten voldoen, legt de hoogleraar uit. Ze moeten nu bijvoorbeeld rond de 5 à 6 procent eigen vermogen hebben. "Dat is, historisch gezien, laag."
Die lage buffers zijn het gevolg van een eerdere grote crisis, in de jaren dertig. Dat klinkt tegenstrijdig, want je zou verwachten dat ze zichzelf daarna juist beter zouden beschermen. Benink verklaart hoe het zit.
"Begin jaren dertig hadden banken nog rond de 15 procent eigen vermogen. Tot de grote depressie, toen zijn er veel banken gered in Europa en Amerika. Daardoor zijn er veel garanties in het financiële systeem gekomen."
Zoals deposito-garanties, die garanderen dat spaarders hun geld terugkrijgen als een bank in de problemen komt. En het idee dat grote systeembanken 'too big to fail' zijn, met andere woorden: dat ze wel gered zullen worden door de overheid omdat ze te belangrijk zijn om zomaar om te laten vallen.
Juist door dat soort garanties zijn banken lagere eigen buffers aan gaan houden, en hun eigen geld meer gaan uitgeven. Als beloning aan aandeelhouders bijvoorbeeld. Mocht het mis gaan, dan zou er immers toch wel hulp komen. Van de overheid, en dus uiteindelijk van belastingbetalers.
Belastingbetalers zijn het zat
Maar inmiddels zijn we een aantal crises verder. Veel belastingbetalers willen hun portemonnee niet meer trekken voor problematische banken. Europese landen hebben samen afgesproken dat het vanaf nu de aandeel- en obligatiehouders van banken zelf zijn die voor de kosten zullen opdraaien.
Benink vindt dat niet geloofwaardig. "Uiteindelijk staan we als belastingbetaler toch garant als het misgaat, zeker bij de systeembanken zoals Deutsche Bank." Als voorbeeld wijst hij naar Monte dei Paschi, de Italiaanse bank die na alle Europese afspraken toch geld van de overheid kreeg omdat de stabiliteit van het land anders in gevaar kwam.
Heel veel toezichthouders zijn buitengewoon bezorgd en denken dat er binnen vijf tot tien jaar toch een nieuwe crisis aankomt.
De enige manier om hier vanaf te komen, stelt hij, is om de buffers weer te verhogen naar 15 procent. "Niet ineens, maar binnen een jaar of zeven." Wat dat betreft schieten banken wereldwijd, ook al komen ze door de tests, nog tekort.
Benink is dan ook somber over de toekomst. "Veel toezichthouders zijn buitengewoon bezorgd over de stabiliteit van het financiële systeem, en denken dat er binnen vijf tot tien jaar toch een nieuwe crisis aankomt."
Lichtpuntje
Er zitten ook voordelen aan dat de Fed Deutsche Bank nu op het strafbankje zet. Hierdoor is de belangrijke Amerikaanse tak van de bank namelijk voorlopig verplicht om de problemen onder ogen te zien, om de winst in te houden en niet uit te keren aan aandeelhouders. Die ingehouden winst kan de bank sterker maken.
