EU wil migratie-afspraken met Noord-Afrika, maar wat wil Noord-Afrika?

De vergadering in Brussel duurde de hele nacht, maar tegen het ochtendgloren hadden de EU-landen wel een akkoord bereikt over migratie. Een belangrijk punt uit het akkoord: gesloten opvangcentra in de EU en afspraken met Noord-Afrika over het tegenhouden van migranten buiten de EU-grenzen.

Maar die afspraken met Noord-Afrika zijn er nog niet, want die landen zaten gisteren niet aan tafel in Brussel. En de vraag is dan ook of die landen de EU wel ter wille willen zijn.

Premier Rutte sprak na de vergadering over "Turkije-achtige afspraken" die de EU voor ogen heeft. Dat houdt in dat landen in Noord-Afrika geld krijgen in ruil voor het beperken van de toestroom van migranten uit zuidelijker Afrika.

Onderhandelingstactiek

Niet voor niets dus, maar toch zit een land als Tunesië er niet op te wachten, denkt Midden-Oosten-correspondent Marcel van der Steen. "Het kan een onderhandelingstactiek zijn: zeggen dat je iets niet wil om de prijs op te drijven, maar ik denk dat de weigering oprecht is."

De Tunesische EU-ambassadeur reageerde vorige week al op het plan om vluchtelingen aan de randen van de EU op te vangen. "We hebben noch de capaciteit, noch de middelen om deze detentiecentra te organiseren. Het antwoord is duidelijk: nee."

Tunesië heeft al genoeg problemen, legt Van der Steen uit. "De werkeloosheid is hoog en er zijn veel Tunesische jongeren die zelf op een bootje richting Europa stappen." Ook komen nu al veel migranten uit de rest van Afrika naar Tunesië om de oversteek te wagen.

Als Tunesië grote groepen migranten het land in laat om naar een EU-asielcentrum gaan, dan gaan ze misschien wel nooit meer weg, is de vrees in Tunesië. Van der Steen: "En wat moeten die mensen dan doen, er is al geen werk."

Contraproductief

Ook Marokko zit niet wachten op een asielcentrum op zijn grondgebied. "Marokko wijst deze methode af", zei de minister van Buitenlandse Zaken gisteren, die het een "contraproductief mechanisme" noemde.

Correspondent Willemijn de Koning denkt niet dat Marokko hiermee zijn huid duur probeert te verkopen. "Het kan natuurlijk, maar ik denk dat ze echt niet willen. Het land is steeds meer georiënteerd op Afrika en minder op Europa. En met zo'n centrum maak je je niet geliefd bij de andere Afrikaanse landen."

Geen asielcentrum dus, maar Marokko staat misschien wel open voor andere afspraken, denkt De Koning. "De EU steunt Marokko nu al bij de bewaking van de grenzen. Daar is de EU bij gebaat, want dan komen er minder migranten binnen. Ik verwacht dat Marokko dus wel openstaat voor meer van dat soort samenwerkingen."

Marokko en Tunesië zijn niet de enige landen waarvandaan migranten de EU proberen te bereiken. In februari sloot Europa al een akkoord met de regering in Libië.

In ruil voor zo'n 200 miljoen euro moet de Libische kustwacht schepen op de Middellandse Zee onderscheppen en terug naar land brengen. Het is daarmee moeilijker geworden om vanuit Libië naar de EU te komen, wat ertoe kan leiden dat meer migranten er nu voor kiezen om via Algerije te gaan.

Met dat land heeft de EU geen overeenkomst. Het is de vraag of die er komt. Onlangs nog kwam Algerije negatief in het nieuws, toen bekend werd dat het land 13.000 migranten had uitgezet in de Sahara. Van der Steen: "Ik weet niet of de EU een akkoord gaat sluiten met een land dat zo de mensenrechten schendt."

Asielcentra in Noord-Afrika lijken er dus voorlopig niet te komen, maar de EU-leiders hebben afgelopen nacht ook nog een andere optie afgesproken: gesloten centra binnen de EU. Ook dat is nog niet concreet: hoe die Europese centra eruit gaan zien of waar ze precies komen te staan, is namelijk niet afgesproken. Geen enkel land bood aan om ze te huisvesten.