Hongarije wil het helpen van asielzoekers strafbaar maken

De Hongaarse regering wil een wet invoeren die het helpen van asielzoekers strafbaar maakt. Morgen wordt in het parlement over de wet gestemd. De partij van premier Viktor Orban heeft daar een meerderheid en zal de wet dus hoogstwaarschijnlijk aannemen. Het wordt dan verboden om "illegale migranten te helpen die in Hongarije verblijven".

Als hulpverleners migranten informeren over de asielprocedure of helpen door bijvoorbeeld voedsel of kleding te verstrekken, kunnen ze worden veroordeeld tot maximaal een jaar gevangenisstraf.

'Ik ben straks een misdadiger'

Voor hulpverleners als Mark Kekesi heeft de wet directe gevolgen. Hij is oprichter van een vluchtelingenhulporganisatie in Szeged, een stad vlakbij de Servische grens. In de zomer van 2015, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis, was hij één van de eersten die gestrande migranten en vluchtelingen begon te helpen.

Hij mobiliseerde vrijwilligers die voedsel en dekens naar het treinstation brachten waar honderden mensen de nacht doorbrachten. Ook deelden ze informatiefolders in diverse talen uit. Zo wisten de vluchtelingen waar ze asiel aan konden vragen.

Wat Kekesi toen deed, wordt met de nieuwe wet strafbaar. "Ik ben straks een misdadiger als ik iemand vertel hoe en waar diegene asiel kan aanvragen in Hongarije", zegt hij. Specifiek gaat het in de wet om asielzoekers van wie later blijkt dat hij of zij geen recht heeft op asiel. "Ik moet dus eerst inschatten of iemand kans heeft op asiel, voordat ik besluit hem te helpen.

Als Kekesi dat tóch doet kan hij, nog voordat hij schuldig bevonden is, een gebiedsverbod krijgen voor het grensgebied. Dat is een zone van 8 kilometer bij de Servische grens. Daaronder valt ook het zuidelijke deel van de stad Szeged, waar hij woont. Als hij schuldig wordt bevonden door een rechter, krijgt hij eerst een boete. Wanneer hij vervolgens asielzoekers blijft helpen, kan hij een jaar de cel in gaan.

Herziening van eerdere wet

Het wetsvoorstel in de huidige vorm werd op 29 mei bekendgemaakt. Het was een herziening van een eerdere versie, waarin het geven van hulp aan migranten aangeduid werd als "bedreiging van de nationale veiligheid".

Dat onderdeel werd, na veel kritiek, in de tweede versie van de wet geschrapt. Het wetsvoorstel dat nu bij het parlement ligt, criminaliseert alle hulp aan illegale migranten, want dat valt onder "het mogelijk maken van illegale migratie".

Mensenrechtenorganisaties vinden het wetsvoorstel onacceptabel. "De wet bestraft activiteiten die rechtmatig en noodzakelijk zijn, vooral in een land waar de regering systematisch het asielsysteem aan het ontmantelen is", schrijft Human Rights Watch in een verklaring.

De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) heeft de Hongaarse regering opgeroepen het wetsvoorstel terug te trekken. "Het zoeken van asiel is een fundamenteel mensenrecht en geen misdaad," aldus UNHCR's Europa-directeur Pascale Moreau in een verklaring. "We maken ons zorgen, omdat het doelwit van deze wet degenen zijn die een humanitaire taak hebben om mensen te helpen die simpelweg op zoek zijn naar een veilige haven."

Bijna geen illegale migranten

Hulpverlener Mark Kekesi vindt de wet niet alleen te ver gaan, hij vindt hem ook onzinnig. Er zijn volgens hem namelijk bijna geen illegale migranten meer in Hongarije. Sinds de regering de grens strenger is gaan bewaken met een dubbel grenshek, is het voor migranten bijna onmogelijk geworden om het land binnen te komen.

"Als het wel lukt, worden ze meteen opgepakt," zegt hij. Kekesi's organisatie Migszol bestaat daardoor nog op papier, maar actief zijn ze al lang niet meer. "Ik heb sinds 2015 geen illegale migranten meer gezien."

Met de wet wil de regering een eventuele nieuwe vluchtelingencrisis voor zijn. Kekesi zegt dat hij zich, ook in de toekomst, niet zal laten tegenhouden. "Ik ben niet bang voor deze wet. Ik denk dat veel mensen zullen blijven helpen, als de nood er is." Hij maakt zich meer zorgen over de boodschap die de regering met deze wet aan de bevolking brengt. "Hongaren geloven nu dat er organisaties zijn die als doel hebben Europa te overspoelen met moslim-migranten. Maar ik ken geen enkele organisatie die dat als doel heeft."

Ook verbod op opvang

Hongarije is ook van plan de grondwet te wijzigen zodat het aanvragen van asiel in Hongarije helemaal aan banden wordt gelegd. De regering wil verder een verbod op het opvangen van vluchtelingen uit andere EU-landen - iets dat Hongarije nu al weigert te doen - grondwettelijk vastleggen.

Op dit moment laat Hongarije maar twee asielzoekers per dag legaal binnen. Die asielzoekers worden opgevangen in gesloten containerkampen bij de Servische grens tot hun procedure is afgerond. Asielzoekers die een asielstatus krijgen worden naar een open kamp vlakbij de Oostenrijkse grens gebracht. De meesten verdwijnen daarna gauw richting Oostenrijk en Duitsland.