Spandoeken gaan in brand, Hedwigepolder komt onder water
Mais, aardappelen, uien. Het zijn de gewassen die decennialang het beeld bepaalden van de Zeeuwse Hertogin Hedwigepolder. Dit najaar gaan de achttien boeren die het land bewerken voor de laatste keer oogsten. Want het besluit is definitief, de vruchtbare kleigrond moet plaats maken voor nieuwe natuur. De jongste polder van Zeeuws-Vlaanderen gaat onder water.
Dat is het gevolg van een besluit uit 2005: de uitdieping van de Westerschelde, zodat nog grotere schepen de haven van Antwerpen kunnen bereiken. Omdat door de uitdieping natuur verloren gaat, is compensatie nodig. Nederland en België besluiten de Hedwigepolder onder water te zetten en terug te geven aan de natuur.
Rookpluimen
Vanmiddag zullen rookpluimen opstijgen uit de zolang betwiste polder. De protestborden en spandoeken die jarenlang de weerstand zichtbaar maakten, gaan dan in rook op. De actiegroep Red Onze Polders stopt ermee en deze verbranding symboliseert dat. Geen vreugdevuur dus, maar overgave. De strijd is gestreden en ze hebben verloren, in oktober gaat de eerste schop in de grond.
De polder, amper drie vierkante kilometer groot, ligt langs de Schelde op de grens van Nederland en België. Op die plek mondt de rivier uit in de Westerschelde, een zeearm van de Noordzee. Het is de plek waar zoet en zout water elkaar treffen. Zo'n gebied wordt een estuarium of wel getijdegebied genoemd. Dit soort gebieden zijn tegenwoordig zeldzaam in Nederland. De meeste riviermondingen zijn afgedamd of ingedijkt.
Het zijn van nature zeer vruchtbare gebieden, het zoete en zoute water zorgen voor een rijke voedselketen: een kraamkamer voor vissen, rust- en broedgebied voor vogels. Maar tegelijkertijd zijn de gebieden ook aantrekkelijk voor havens en industrie. En die spanning tussen natuur en economische belangen heeft in Zeeuws-Vlaanderen een soap opgeleverd die tien jaar heeft geduurd.
Bekijk hier een korte samenvatting van die soap:
De ontpoldering had in 2009 al gerealiseerd moeten zijn, maar dat loopt anders. Want ontpolderen ligt gevoelig bij de Zeeuwen, de eigenaar van de polder verzet zich hevig en de politiek wil er ook niet echt aan. Zeker niet als het CDA in de regering zit, de partij die traditiegetrouw opkomt voor de boeren.
Jarenlang getouwtrek tussen Nederland en België, tussen actievoerders en de politiek en tussen de eigenaar en de staat zijn het gevolg.
Staatssecretaris Bleker
Ondanks de afspraken uit 2005 besluit het kabinet-Balkenende IV in 2009 af te zien van ontpolderen. Het kabinet gaat op zoek naar een andere oplossing voor natuurcompensatie, maar onderzoek wijst uit dat er geen haalbaar alternatief is. Het kabinet besluit dan alsnog voor ontpolderen.
Kabinet-Rutte I zet die beslissing in 2011 opnieuw op losse schroeven. Staatssecretaris Bleker komt met een alternatief: in plaats van de Hedwigepolder gaan twee polders bij Vlissingen onder water.
De Vlamingen zijn not amused en ook de Europese Commissie kan het alternatieve plan niet waarderen. Bleker wordt teruggefloten en past het plan aan: een derde van de polder gaat toch onder water. Maar de Tweede Kamer stemt tegen. Bleker laat de beslissing dan maar over aan een nieuw kabinet.
Dat besluit komt ook. De eigenaar van de polder spant nog verschillende rechtszaken aan tegen de staat, maar in januari 2018 is het definitief als de Hoge Raad bepaalt dat de onteigening kan beginnen.
Slachtoffer van de onteigening is Gery de Cloedt. Hij is zijn polder definitief kwijt. Het gebied is familiebezit, in 1932 aangekocht door zijn overgrootvader. Het gebied dankt zijn naam aan de hertogin die het stuk land liet inpolderen aan het begin van de 20ste eeuw. De wegen die er doorheen lopen zijn vernoemd naar haar en haar kinderen, Engelbert, Erik en Lydia.
In de polder staat nu nog het witte huis van De Cloedt. Hij woont in Brussel, maar dit is zijn tweede thuis.
Natuur krijg je zo niet, eerder een modderbak met riet.
Volgens De Cloedt wordt zijn polder puur geofferd voor economische belangen en heeft het weinig met natuurcompensatie te maken.
"De Westerschelde slibt dicht, de Antwerpse haven moet dagelijks baggeren om de boel bevaarbaar te houden. Als de dijken verdwijnen en het water vrij kan stromen, kan het slib veel makkelijker weg. Dat scheelt de haven een hoop geld. Maar natuur krijg je zo niet, eerder een modderbak met riet", zegt De Cloedt.
Ondanks de uitspraak van de Hoge Raad blijft de eigenaar strijdbaar. Er komt een klacht over de onteigeningsprocedure bij de Hoge Raad en de kwestie wordt ook bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens aanhangig gemaakt. Daarnaast loopt er nog een procedure over de hoogte van de schadeloosstelling. Hij heeft zo'n 15 miljoen euro gehad als voorschot, maar De Cloedt wil meer.
Aanbesteding
Dat de ontpoldering een feit is, kan hij niet ontkennen. Over minder dan een half jaar beginnen de werkzaamheden. Op dit moment is de provincie nog bezig met de aanbesteding van de klus. Het provinciebestuur was altijd tegen de ontpoldering, maar nu de beslissing definitief is willen ze de ontpoldering wel zelf uitvoeren.
Er zal een natuurgebied ontstaan vergelijkbaar met het Verdronken Land van Saeftinghe, dat grenst aan de Hedwigepolder. Een gebied waar tweemaal per dag zout water in- en uitstroomt. Door het wisselende tij ontstaan er schorren en slikken, die de longen van de Schelde gaan vormen. Als alles volgens plan loopt, is het nieuwe natuurgebied in 2022 klaar.
