Als de Palestijnen in opstand kwamen, kon je er altijd de klok op gelijk zetten dat de bevolking uit de rest van de Arabische wereld ook de straat op ging. Dat deden ze uit solidariteit met hun Arabische broeders. Dat Israël werd opgericht in dezelfde tijd dat ook het Arabisch nationalisme opkwam, zorgde ervoor dat de Palestijnse zaak een centraal thema werd dat de verschillende Arabische landen verbond.
Toen Egypte, Syrië, Jordanië, Libanon, Irak, Jemen en Saudi-Arabië zich in 1948 verenigden om een oorlog te voeren tegen de vestiging van de staat Israël, werd daarna het lot van de Palestijnen al snel een zaak die hen gezamenlijk verbond. Het waren dan ook de decennia daarna vaak de regimes van de Arabische buurlanden die de bevolking aanspoorden de straat op te gaan om solidariteit te tonen met de Palestijnen. Bijvoorbeeld als daar een opstand was of als er doden vielen door toedoen van het Israëlische leger.
Hoe anders is dat nu. Al vielen er de afgelopen weken meer dan 100 doden in Gaza en duizenden gewonden, de straten van Rabat, Beiroet en Caïro kleurden niet als vanouds groen-zwart-rood.
Er zijn natuurlijk nog wel 'Free Palestine' scanderende sympathisanten te vinden. Maar door andere conflicten, zoals de oorlogen in Syrië en Jemen en voor Nederlandse sympathisanten: de Rif-protesten in Marokko, is de Palestijnse zaak niet meer hét thema zoals dat vroeger het geval was.
Sterker nog, terwijl de protesten in Gaza al weken bezig zijn, zoeken de regimes van Saudi-Arabië en Egypte steeds openlijker toenadering tot Israël.
"Israëliërs hebben ook recht op een eigen land," zei de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman vorige maand, waarna zijn vader de volgende dag snel benadrukte dat Saudi-Arabië de Palestijnse strijd voor een Palestijnse staat steunt. Maar toen had iedereen de uitspraak van zijn zoon al gehoord.
Een opmerkelijke uitspraak, want hoewel dat standpunt in het Arabisch-Israëlisch vredesplan staat, erkent Saudi Arabië de staat Israël formeel niet. Daarnaast deed Mohammed bin Salman de uitspraak net na de eerste confrontatie dit jaar tussen Palestijnen en Israëliërs bij de Gazastrook, waarbij zeventien Palestijnen gedood werden door Israëlische kogels en honderden Palestijnen gewond raakten.
"Het is opnieuw een bevestiging van de warme banden die ontstaan tussen Israël en Saudi Arabië," zegt Midden Oosten-deskundige Bertus Hendriks van Instituut Clingendael. "Bovendien wordt de relatie steeds openlijker."
De Saudiërs en Israël delen onder meer informatie met elkaar. Hendriks: "Ze vinden elkaar in hun gezamenlijke vijandschap tegenover Iran."
En de Saudische kroonprins is niet de enige. Ook de relatie tussen Israël en Egypte wordt steeds inniger. Nu is het ook al sinds 1978 vrede tussen die twee landen, na twee oorlogen. "Maar tijdens de Palestijnse intifada's (volksopstanden) was de opstelling van Egypte nog duidelijk pro-Palestijns," zegt Hendriks.
En dat is nu toch wel anders. Egypte en Israël voeren nu samen oorlog in de Sinaï-woestijn. Egypte vecht daar tegen terroristen en Israël helpt hen met drone-informatie. En door meer Egyptische militairen in de Sinaï toe te staan dan eigenlijk mag van het vredesakkoord. Daarnaast werken de twee landen nauw samen om de blokkade van Gaza in stand te houden. Hendriks: "Dat is de reden dat de situatie daar zo nijpend is".
Jeruzalemtapes
In de houding van de bevolking is er minder veranderd. Ze zullen niet meer zo snel de straat opgaan omdat demonstreren in het algemeen niet meer mag in Egypte, maar de sympathie is er nog steeds.
Volgens Hendriks wijzen zelfs de meest progressieve Egyptenaren elke vorm van normalisatie van de banden met Israël af, zolang de Palestijnse kwestie niet is opgelost. En daarom was de onthulling van The New York Times over de 'Jeruzalemtapes' ook zo pijnlijk voor het Egyptische regime.
Vlak nadat Trump bekend had gemaakt de ambassade van Israël naar Jeruzalem te verhuizen, zouden generaals naar de presentatoren van grote Egyptische talkshows gebeld hebben met deze boodschap: 'Formeel gaan we deze beslissing afkeuren, maar jullie moeten het publiek voorbereiden op een Palestina zonder Jeruzalem. Want een oorlog met Israël is niet in ons belang.'
Voor Egypte is Iran niet zo relevant. Egypte en Israël vinden zich in een andere gezamenlijke vijand: de Moslimbroeders. Die beweging is de grootste bedreiging voor het regime van Egypte. En Hamas komt voort uit diezelfde beweging. Hendriks: "Overigens ziet ook Saudi Arabië de Moslimbroederschap als bedreiging, dus daar vinden Egypte en Saudi Arabië elkaar ook weer in."
Nieuwe bondgenoten
De Palestijnen lijken de steun van de belangrijkste Arabische regimes dus kwijt te raken. Maar daartegenover staan nieuwe bondgenoten. Zo is er de Turkse president Erdogan, die Netanyahu een terrorist noemde vanwege de Israëlische legeractie die negentien Palestijnen het leven kostte.
Het was niet voor het eerst dat Turkije zich uitsprak. Volgens Turkije-correspondent Lucas Waagmeester maakt Erdogan zich oprecht druk over het lot van de Palestijnen. De betrekkingen tussen Turkije en Israël werden in 2010 bevroren nadat de Israëlische marine tien pro-Palestijnse Turkse activisten had doodgeschoten die met een boot probeerden de Gazastrook te bereiken.
En Erdogan noemde het verplaatsen van de Israëlische ambassade het overschrijden van een rode lijn. Hij dreigde dan ook met het verbreken van de diplomatieke banden met Israël en het was dan ook Turkije die gisteren haar ambassadeur uit Israël terugtrok.
Publieke opinie en eigenbelang
Ook landen in Zuidoost-Azië scharen zich juist de laatste jaren achter de Palestijnen. Zoals Indonesië. Correspondent Michel Maas: "Heel lang was de Palestijnse zaak hier geen issue, maar dat is onder de vorige president veranderd."
Die stelde een islamitische agenda op en wil een meer leidende rol gaan spelen in de islamitische wereld. Sindsdien is er veel meer aandacht voor het Israëlisch-Palestijns conflict. "De huidige president Joko Widodo heeft de islamitische agenda van zijn voorganger overgenomen. Dus die regering spreekt zich vaak wel heel stellig uit tegen Israël."
Maar hoe belangrijk is die steun nou eigenlijk? "Uiteindelijk heeft die Arabische steun in de praktijk ook nooit echt uitgemaakt," zegt Hendriks. "Je zag bij al die regimes dat het uiteindelijk vooral ging om de publieke opinie en eigenbelang. Landen konden elkaar onder druk zetten ermee. Maar echt concreet heeft het de Palestijnen nooit iets opgeleverd."
