'WhatsApps privacybewuste baas kon niet meer leven met datahonger Facebook'
"Het respect voor privacy zit in ons dna." Het zijn de woorden van WhatsApp-topman Jan Koum in 2014, een paar weken nadat bekend is geworden dat Facebook zijn bedrijf overneemt en hierover onrust is ontstaan. Nu, vier jaar later, stopt diezelfde Koum als topman en privacy lijkt opnieuw het sleutelwoord te zijn.
Er is niet bekendgemaakt waarom hij is opgestapt. Koum plaatste weliswaar een verklaring op zijn Facebookpagina, maar gaf daarin geen reden.
Amerikaanse media lijken al wel een beeld te hebben van de reden. Zij schrijven over een verschil van inzicht tussen Koum en Facebook over hoe moet worden omgegaan met de privacy van WhatsApp-gebruikers. Facebook wilde tegenover de NOS geen commentaar geven op die berichtgeving.
Leven in Sovjet Unie
De inmiddels 42-jarige multimiljardair is geboren in Oekraïne en maakte daar in de jaren 80 de Sovjet-Unie mee, waar een privéleven nauwelijks bestond. Het was voor hem een belangrijke drijfveer om WhatsApp zo privacyvriendelijk mogelijk te maken. En juist daar lijkt het te zijn misgegaan tussen Facebook en Koum.
Volgens The Washington Post had Koum ruzie met het moederbedrijf over de te volgen strategie. Daarnaast zou het sociale netwerk pogingen hebben gedaan om meer persoonlijke data te krijgen van WhatsApp-gebruikers en zou er zelfs zijn gesproken over het afzwakken van de versleuteling, die momenteel heel sterk is.
The New York Times meldt op basis van een hoge Facebook-medewerker, die anoniem wil blijven, dat Koum zorgen had over hoe Facebook gebruikersdata verzamelt. Hij wilde volgens deze bron betere bescherming voor die data. Koum zou daarnaast al sinds vorig jaar hebben overwogen om te vertrekken.
De topman zat sinds de overname van WhatsApp ook in Facebooks raad van commissarissen. Volgens The Washington Post is hij ook van plan om daar uit te stappen. Wanneer dat gaat gebeuren is onduidelijk. De bron van The New York Times zegt dat hij in de raad meerdere malen zijn zorgen over privacy en beveiliging heeft gedeeld, maar kreeg daar geen gehoor. Daarnaast zou hij in 2017 onder druk zijn gezet om advertenties toe te laten op WhatsApp. Volgens de krant kon hij het wel goed met topman Mark Zuckerberg vinden.
19 miljard dollar
Koum bedacht WhatsApp samen met Brian Acton in 2009, ze hadden elkaar leren kennen bij internetbedrijf Yahoo. In eerste instantie werkten ze niet aan een chatapp, maar aan een appje waarmee je je status kunt delen. Maar dat veranderde al snel. Het idee om via de databundel berichten te sturen bleek een gat in de markt en binnen een paar jaar had WhatsApp honderden miljoenen gebruikers.
Vijf jaar later kocht Facebook de chatapp voor 19 miljard dollar (omgerekend 15,8 miljard euro) in aandelen en geld. Het leidde direct tot een hoop vragen, want Facebook stond toen al bekend als een grote dataverzamelaar, en tot een kortstondige hype rond het nieuwe alternatief Telegram. Uiteindelijk schreef Koum een blogpost, in een poging de zorgen weg te nemen. Dat lijkt te zijn gelukt, want WhatsApp is ontzettend blijven groeien.
In 2016 werd bekend dat WhatsApp meer informatie zou gaan delen met moederbedrijf Facebook. Het kondigde nieuwe privacyvoorwaarden aan. Van iedere whatsapper wordt sinds het ingaan van die voorwaarden het 06-nummer gedeeld en informatie over hoe vaak je de app opent. Dat is volgens Facebook naar eigen zeggen nodig om onder meer spam tegen te gaan.
Daarnaast kregen gebruikers een maand de tijd om te beslissen of ze ook nog meer data met Facebook wilden delen, al moest dit in de EU al vrij snel stoppen. Het netwerk bracht dan in kaart met wie je appt en kon je aan de hand daarvan vriendschapssuggesties doen. Ook kon het deze informatie gebruiken om beter in kaart te brengen wat je interessant vindt.
Het leidde tot een storm van kritiek. De Europese privacywaakhonden zetten er hun vraagtekens bij en de toezichthouder in Ierland, waar het internationale hoofdkantoor van Facebook is gevestigd, startte een onderzoek. In overleg met de waakhond heeft Facebook toen het datadelen beëindigd. De Europese Commissie gaf het bedrijf een jaar later een miljoenenboete vanwege misleiding bij de overname.
50 miljoen voor Signal
Acton verliet WhatsApp vorig jaar en wordt gezien als een belangrijke aanstichter van de #deleteFacebook-campagne die ontstond na het schandaal rond Cambridge Analytica, nadat hij hier via Twitter toe opriep. Hij is tegenwoordig voorzitter van de Signal Foundation, de overkoepelende stichting van de gelijknamige chatapp. Acton investeerde daarnaast 50 miljoen dollar in de ontwikkeling van Signal.
Wie nu de leiding overneemt bij WhatsApp is onbekend. Er zijn geen aanwijzingen dat er alsnog advertenties op WhatsApp komen of dat de versleuteling, zoals The Washington Post suggereert, wordt afgezwakt. Tegelijkertijd schrijven de twee kranten wel dat er onrust onder andere WhatsApp-medewerkers is en dat sommigen overwegen weg te gaan als ze hun aandelen later dit jaar kunnen verzilveren.
"Het vertrek van Jan en Brian betekent dat Facebook, WhatsApp en Instagram (waar de oprichters nog wel de baas zijn, red.) meer dan ooit worden geleid door een persoon: Mark Zuckerberg", zegt voormalig Facebook-manager Sandy Parakilas tegen The New York Times. En in zijn ogen is dat slecht voor de gebruikers van die producten.