'Alle partijen kunnen tevreden zijn na de aanval van vannacht'

Als je cynisch bent, zou je kunnen concluderen dat na de bombardementen van vannacht alle betrokken partijen tevreden kunnen zijn, zegt correspondent Arjen van der Horst in Washington. "Amerika en zijn bondgenoten omdat ze de aanval in Douma niet onbeantwoord hebben gelaten, en Syrië en zijn bondgenoten zullen blij zijn dat het bij deze beperkte actie is gebleven."

De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk namen vannacht drie militaire doelen in Syrië onder vuur. De aanval was relatief kort en ook eenmalig, zegt het Pentagon. Straaljagers stegen op in Cyprus en Frankrijk; ook werden raketten afgevuurd vanaf schepen.

President Trump noemde de aanleiding voor het bombardement de aanval op Douma van vorige week. Daarbij zou gifgas zijn gebruikt. Het regime van president Assad wilde met die aanval het rebellenbolwerk in Douma innemen.

"De rebellen hebben Douma verlaten. Dat doel heeft het regime dus bereikt", zegt Van der Horst. "Syrië en Rusland protesteren nu luid, maar je zou kunnen redeneren dat het het regime waard was om deze klap te incasseren, zeker nu ze weten dat de Amerikanen spoedig zullen vertrekken."

De Amerikanen, Britten en Fransen moesten hun doelwitten zorgvuldig kiezen omdat sommige opslagplaatsen van chemische wapens in bewoonde gebieden staan. Maar er was nog een reden waarom de aanval beperkt is gebleven. "Minister Mattis van Defensie heeft afgelopen week al zijn zorgen geuit over een escalatie van de strijd als de VS al te hard zou ingrijpen. Afgelopen donderdag zei hij nog: we zijn in Syrië om Islamitische Staat te verslaan, niet om ons te mengen in de burgeroorlog. De Amerikanen hadden duidelijk geen zin om een veel grotere confrontatie aan te gaan met Syrië maar ook met zijn bondgenoten Rusland of Iran."

'Ondergaan en uitgezeten'

De reacties vanuit Syrië op het bombardement zijn inderdaad relatief kalm, vertelt correspondent Lucas Waagmeester vanuit buurland Libanon. "De reactie van de regering-Assad is onderkoeld en zelfs wat opgelucht. 'We hebben deze aanval ondergaan en uitgezeten', dat is zo'n beetje de tekst."

In Damascus gingen vanochtend vroeg mensen de straat op om hun steun betuigen aan president Assad:

Het regime zag de aanval van ver aankomen en heeft zijn belangrijkste militaire materieel waarschijnlijk tijdig ondergebracht bij Russische bases, zegt Waagmeester. Die zijn vannacht inderdaad niet geraakt.

"Iedereen was voorbereid, de gebouwen waren ontruimd. Er wordt wel melding gemaakt van enkele gewonden. Bronnen melden verder dat het wel een heel heftige nacht was, met luide knallen van neerkomende raketten en de Syrische luchtafweer.

Een heftige nacht dus voor Damascus, maar wel een die iedereen zag aankomen. Waagmeester: "Voor Assad is dit een strijd om overleven, hij maakt een hele koude rekensom op het slagveld en hij weet dat de inzet van gifgas af en toe effectief kan zijn om hardnekkige verzetshaarden op te ruimen. Als hij daarvoor een week lang zijn adem moet inhouden en er wat militair materieel en legerposten worden kapotgeschoten door de Amerikanen, dan is dat voor hem toch gewoon part of the deal."

Russische doelwitten werden vannacht niet geraakt. De reacties uit Moskou zijn dan ook niet overdreven heftig, zegt correspondent David Jan Godfroid. "Het laatste nieuws komt van het Russische ministerie van Defensie. dat meldt dat er behalve militaire doelen ook burgerdoelen zijn geraakt. Ze leggen dat verder niet uit en ze zeggen ook niet of er slachtoffers bij zijn gevallen."

Moskou ziet 'vooropgezet scenario'

Moskou bevestigt dat er geen Russische doelen zijn getroffen in Syrië. "Verder is er een verklaring van de Russische ambassadeur in Washington, die het heeft over een 'vooropgezet scenario'. Met andere woorden: de acties van de Amerikanen, Britten en Fransen zijn er voortdurend op gericht geweest om uiteindelijk deze aanval uit te kunnen voeren. Dat omvat dus ook de gifgasaanval in Douma, volgens hem is dat onderdeel van dat scenario. Het uiteindelijke doel van het Westen, denken de Russen, is de verwijdering van Assad."

Godfroid verwacht niet dat Rusland militair terug zal slaan. "Dat kunnen ze wel. Er zijn Russische gevechtsvliegtuigen en marineschepen in en bij Syrië. maar gezien het feit dat ze nu al zeggen dat er geen Russische doelen zijn geraakt, denk ik niet dat ze militair zullen antwoorden."

Verder zijn de mogelijkheden om te reageren voor Rusland beperkt. Mogelijk komen er nieuwe diplomatieke maatregelen, zoals ook gebeurde in de zaak-Skripal. "Er is sprake van geregeld overleg tussen de militaire toppen van de VS en Rusland. Het zou kunnen dat de Russen zeggen: 'daar houden we nu mee op. We gaan gewoon zonder enig overleg verder met wat we al aan het doen zijn in Syrië'."