Gegevens 50 miljoen kiezers VS via Facebook buitgemaakt
De gegevens van 50 miljoen vooral Amerikaanse Facebookprofielen zijn op geraffineerde wijze buitgemaakt door het bedrijf Cambridge Analytica, dat destijds werd geleid door Steve Bannon, die later een sleutelrol speelde in de campagne van Donald Trump.
De gegevens zijn gebruikt om kiezers voorafgaand aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 persoonlijk te benaderen en in te spelen op hun angsten en verlangens.
Het vergaren van de gegevens vond begin 2014 plaats. Op dat moment waren er 150 miljoen Noord-Amerikaanse Facebookprofielen, dat betekent dat een derde in handen kwam van het bedrijf. De profielen stonden voor een kwart van alle Amerikaanse stemgerechtigden.
Facebook wist van de grootste privacyschending in de geschiedenis van haar bestaan, maar ondernam amper actie. Ook zijn de personen achter de getroffen accounts nooit op de hoogte gesteld.
Klokkenluider
De onthullingen zijn afkomstig van een gezamenlijk onderzoek van The Observer of London en The New York Times. Ze spraken met onder anderen de Canadees Christopher Wylie, een klokkenluider die tot eind 2014 werkte bij Cambridge Analytica. De kranten spreken van het grootste datalek voor Facebook ooit.
"We hebben Facebook gebruikt om miljoenen profielen van mensen te vergaren. En hebben modellen gebouwd om te profiteren van wat we over hen wisten en om hun innerlijke demonen aan te wakkeren", zegt Wylie tegen de Observer.
Banden met Republikeinse partij
Cambridge Analytica is al eerder in opspraak gekomen vanwege het verzamelen van Facebookdata, en niet alleen bij de Amerikaanse verkiezingen, maar ook bij het Britse referendum over het verlaten van de Europese Unie.
Het bedrijf heeft banden met de Republikeinse partij. Zo investeerde de steenrijke Republikeinse donateur Robert Mercer 15 miljoen dollar (12 miljoen euro) in het bedrijf. Ten tijde van de dataroof werd Cambridge Analytica geleid door Steve Bannon, die ook leiding gaf aan de rechtse nieuwssite Breitbart en een belangrijke rol speelde in de campagne van Donald Trump.
Regels doen er voor hen niet toe. Voor hen is dit een oorlog, en het is allemaal eerlijk.
In het geval van de Amerikaanse verkiezingen is nu pas duidelijk op welke schaal het vergaren van gegevens gebeurde en vooral: op welke wijze. Wylie zegt daarover tegen The New York Times: "Regels doen er voor hen niet toe. Voor hen is dit een oorlog, en het is allemaal eerlijk."
Het vergaren van gegevens ging als volgt: een deel van de data is verkregen onder het mom van academisch onderzoek. 270.000 Facebookgebruikers kregen betaald om een persoonlijkheidstest te doen via de app thisisyourdigitallife. Maar de app vergaarde ook alle gegevens van de vrienden van die 270.000 gebruikers. Dit leidde tot een database met vijftig miljoen accounts.
Met de database werd vervolgens software ontwikkeld om Facebookprofielen te beoordelen: wat gaat de gebruiker stemmen? En hoe kunnen we hem of haar beïnvloeden? Hier konden dan gepersonaliseerde politieke advertenties op worden gemaakt.
Twee jaar gewacht
Facebook ondernam pas actie na twee jaar. Het vroeg Wylie en collega's alle onrechtmatig verkregen gegevens te wissen. Wylie noemt dat verbijsterend. "Ze hebben twee jaar gewacht en helemaal niets gedaan om te controleren of de gegevens waren gewist. Het enige dat ze me vroegen was een vakje aan te vinken op een formulier en het terug te sturen."
Zowel Facebook als de ceo van Cambridge Analytica verklaarde vorige maand nog tijdens een hoorzitting in het Britse parlement dat er geen gegevens van Facebookgebruikers bij Cambridge Analytica zitten. Volgens Cambridge Analytica zijn alle gegevens al verwijderd en nooit gebruikt voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016.
Die lijn houdt het bedrijf vast in een vandaag gepubliceerde verklaring. Cambridge Analytica schrijft de blokkade van Facebook zo snel mogelijk te willen oplossen. De gegevens van Facebookgebruikers zijn volgens het bedrijf nooit zijn ingezet bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen en bovendien intussen allemaal verwijderd.
Waarom heeft het bedrijf niet eerder openheid van zaken gegeven?
"Facebook heeft heel wat uit te leggen", zegt NOS-Techredacteur Nando Kasteleijn. "Met als belangrijkste vraag: waarom heeft het bedrijf niet eerder openheid van zaken gegeven? Het vertrouwen in het bedrijf staat al onder druk en dat wordt er niet beter op."
"Daarnaast: Facebook ligt al onder vuur vanwege de Amerikaanse presidentsverkiezingen", zegt Kasteleijn. "De midterms staan voor de deur, het zou me niet verbazen als de politiek uitleg wil. Ook over de vraag of dit niet vaker is gebeurd en hoe het zit met de data: zijn die nou wel of niet verwijderd?"
Facebookverbod
Intussen twijfelt Facebook nu zelf ook aan de claims van Cambridge Analytica. Gisteren besloot het om Cambridge Analytica en gelieerde organisaties voorlopig te verwijderen van Facebook vanwege het schenden van de voorwaarden. Ook oud-Cambridge Analytica-medewerker en klokkenluider Wylie is niet langer welkom op Facebook.
In een verklaring schrijft het sociale platform dat er nu wordt getwijfeld of alle destijds vergaarde gegevens wel zijn verwijderd. "Als de beschuldigingen kloppen, is dit een onacceptabele schending van ons vertrouwen", schrijft Facebook, dat juridische stappen overweegt.
Die juridische stappen blijken ook te gelden voor de journalisten die het verhaal in eerste instantie publiceerden. Een Observer-journalist schrijft op Twitter dat Facebook voor publicatie met een rechtszaak heeft gedreigd.
