Oscars diverser dan eerdere jaren, 'maar de strijd gaat door'

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

Een horrorfilm als metafoor van de rassenverhoudingen in de VS. Een genuanceerd familiedrama over een moeder-dochterrelatie. Een romance over een ontluikende homoliefde. En een sprookje over een relatie met een vismens. Drie jaar na de aanklacht van #OscarsSoWhite zijn de genomineerden dit jaar diverser dan toen. "Maar de strijd gaat door", waarschuwt de bedenker van de campagne.

De Academy, die de Oscars uitreikt, heeft zich sinds de ophef in 2015 ingezet voor meer diversiteit. Zo moet het aantal minderheden onder de kiezers voor 2020 verdubbeld zijn.

Het lijkt dit jaar zijn vruchten af te werpen in de vier nominaties voor de horrorfilm Get Out, met een duidelijke subtekst over het machtsverschil tussen wit en zwart. Regisseur Jordan Peele zou de eerste zwarte regisseur kunnen worden die de prijs voor Beste Regie wint, al is de kans groter dat hij een prijs krijgt voor zijn script. Ook maakt Daniel Kaluuya kans als Beste Acteur.

Het drama Mudbound over de complexe rassenrelaties in het Amerikaanse Zuiden lijkt ook geprofiteerd te hebben. Mary J. Blige is genomineerd voor Beste Bijrol en Beste Nummer, voor het eerst sinds 1972 werd een zwarte vrouw genomineerd voor Beste Script en voor het eerst werd een vrouw genomineerd voor haar camerawerk.

Met de MeToo-discussie in het achterhoofd vallen ook de films met sterke vrouwenrollen dit jaar op. Three Billboards is er zo eentje, net als Lady Bird, favoriet bij veel critici. Die laatste film gaat over de complexe relatie van een tiener met haar moeder. Naast nominaties voor actrices Saoirse Ronan en Laurie Metcalf maakt de film ook kans op prijzen voor script, regie en Beste Film.

Nieuwe stemmethode

Dat dergelijke films vaker opduiken in de categorie Beste Film komt doordat er tegenwoordig meer dan vijf titels mogen meedingen in de categorie. Kleinere films die anders net buiten beschouwing zouden zijn gebleven krijgen nu wel een plekje in de spotlights.

Waar vroeger films met klassieke Oscarthema's overheersten, zoals de oorlogsdrama's Dunkirk en Darkest Hour, maken nu de meer bescheiden Get Out en Lady Bird ook een kans. Vorig jaar wist arthousefilm Moonlight zelfs Oscargoud te veroveren ten koste van het veel bekendere La La Land.

Hoewel de Academy niet de details van de Oscarstemming bekendmaakt, biedt deze getrapte methode van stemmen tellen ongetwijfeld dergelijke 'kleinere' films meer kansen. Als een film niet bij een meerderheid van de stemmen op één staat, wordt er ook gekeken naar welke film kiezers op plek twee hadden staan. Dat biedt underdogs grote kansen.

Toch waarschuwt April Reign dat Hollywood ondanks deze veranderingen niet te zelfvoldaan moet worden. "De strijd gaat door", waarschuwt de vrouw die de hashtag OscarsSoWhite begon. "Hoewel er elk jaar wel vooruitgang wordt geboekt, is er nog meer werk nodig."

Hollywood moet niet alleen minderheden belonen met prijzen, maar ook kansen bieden. "We hebben nog geen grote romantische komedie met twee LHBT'ers gezien. Patrick Stewart speelt dan een gehandicapte superheld, maar nog nooit speelde een gehandicapte zelf een superheld."

Twee Nederlanders maken vannacht in Los Angeles kans op een gouden beeldje: cameraman Hoyte van Hoytema is genomineerd voor Dunkirk, net als Arjen Tuiten voor de make-up van Wonder.

Daarnaast zou ze graag zien dat minderheden ook eens expliciet worden uitgenodigd als iemands ras of etniciteit niet cruciaal is voor het verhaal. De Oscars van dit jaar bewijzen haar punt: veel zwarte acteurs die genomineerd zijn, spelen een rol waarin hun huidskleur niet los te zien valt van hun rol: Denzel Washington speelt in Roman J. Israel. Esq. een activistische advocaat die zich inzet voor minderheden, Blige is de trotse matriarch van een ploeterend zwart gezin.

Grote uitzondering hierop is Octavia Spencer (The shape of water), van wie de rol als schoonmaker in een geheim overheidslab niet noodzakelijkerwijs door een zwarte vrouw gespeeld had hoeven worden. Regisseur Del Toro koos daarnaast een vrouw die niet kan spreken en een homoseksuele man als hoofdrolspelers.

Misschien is het daarom wel toepasselijk dat Guillermo del Toro dit jaar favoriet is voor Beste Regie. De film van de Mexicaanse regisseur kreeg dertien nominaties, net geen record. Die zal de film lang niet allemaal winnen (Spencer legt het als bijrolactrice waarschijnlijk af tegen Metcalf of Allison Janney, Richard Jenkins zal zijn prijs weggekaapt zien worden door Sam Rockwell), maar Del Toro laat zien hoe origineel een film kan zijn als minder homogene verhalen worden belicht.