Gaat premier Rutte vandaag de EU de liefde verklaren?
Het is dé hippe manier van politiek bedrijven geworden; je zoekt een mooi podium en houdt een bevlogen speech. Trump doet het, Macron doet het vaak, May doet de brexit-onderhandelingen via speeches en nu gaat premier Rutte het doen.
Hij houdt vandaag om 13.30 uur een speech in Berlijn met zijn visie op de toekomst van de EU. Hij wil aan de rest van Europa uitleggen dat Nederland kritisch is over méér Europese samenwerking, maar hij wil ook diezelfde samenwerking omarmen als een zegen voor Nederland.
Een van de belangrijkste politieke adviseurs van de Duitse bondskanselier Merkel was glashelder vorige week in Brussel: "Wij gaan niets doen met de Fransen zonder dat met de Nederlanders te bespreken." Het is een hoopvolle belofte voor premier Rutte die probeert invloed uit te oefenen op de besluitvorming binnen de EU. "Maar in die Duitse belofte zit ook direct een waarschuwing. Dan moet Nederland wel wat meer leiderschap gaan tonen. Het is niet altijd goed voor je populariteit om het op te nemen voor de EU, maar soms moet je als politicus doen wat verstandig is." De Duitsers zullen hopen dat hij die toon vandaag aanslaat in zijn toespraak.
Belangrijke timing
De Duitsers zijn van plan om, samen met de Fransen, de EU nieuw leven in te blazen. De Europese leiders lopen daarom top na top af om de EU te hervormen op het vlak van de euro, klimaat, migratie en veiligheid. Om die ambities kracht bij te zetten vinden Merkel en Macron dat de begroting van de EU de komende jaren flink kan worden opgeschroefd. Het Nederlandse kabinet is behoudender op deze thema's en Rutte zal het podium van vandaag gebruiken om al die ambities iets te temperen.
Maar hij zal ook niet de boze Nederlander willen zijn. Overal 'nee' tegen zeggen heeft geen zin, hij zal een plek aan tafel moeten bevechten door constructief mee te denken aan dit nieuwe Europa.
Een belangrijk deel van de boodschap van Rutte zit hem in de timing. De Duitsers hebben bijna hun nieuwe kabinet rond, dit is dus het moment dat de EU gas gaat geven. Rutte houdt zijn toespraak midden in het centrum van Berlijn, het hart van de Duitse macht. Hij spreekt daar bij de Bertelsmann Stichting, een chique club met een Nederlandse voorzitter, voormalig minister Aart-Jan de Geus. Maar de boodschap moet niet in Duitsland alleen aankomen, hij zal daarom in het Engels spreken met in de zaal de ambassadeurs van alle EU-lidstaten, want de boodschap moet in heel Europa aankomen.
Europa luistert naar ons
De EU-landen zullen naar Rutte luisteren. We zijn klein in de EU, maar in de komende onderhandelingen niet onbelangrijk. Rutte is inmiddels een van de langstzittende premiers en heeft in Brussel een staat van dienst opgebouwd. Hij is de informele leider van de liberale landen in de EU, inmiddels zijn er zeven kleinere EU-landen die ook liberale premiers hebben en vaak als één blok optreden. Daarnaast is Nederland door de grote economie een van de grootste betalers in de EU, ze hebben daardoor invloed op de discussies over de euro en de toekomstige begroting.
Een klein nadeel: ook de Britse premier May klimt vandaag op een podium voor haar langverwachte brexit-speech. Volgens velen in Brussel is die speech veel spannender en belangrijker dan die van onze premier. De brexit-onderhandelingen lopen moeizaam en een nieuwe crisis dreigt.
Rutte spreekt vandaag Europa toe, maar hij moet nog maar hopen dat Europa ook tijd heeft om te luisteren.