Volkswagen noemt uitlaatgasproeven op mensen 'onbegrijpelijk'

"Onbegrijpelijk", noemt autofabrikant Volkswagen de proeven met uitlaatgassen die zijn uitgevoerd op 25 mensen in Duitsland. Het concern heeft een onderzoek aangekondigd en zegt tegen de Stuttgarter Zeitung: "Wie hiervoor verantwoordelijk is moet ter verantwoording worden geroepen". Twee andere betrokken automerken, Daimler en BMW, zeggen dat ze ook niet wisten van het experiment.

Toch zit het geld van de drie automerken achter de proeven. Gisteren schreven de Stuttgarter Zeitung en de Süddeutsche Zeitung over een rapport waarin staat dat er een "kortetermijn-inhalatieonderzoek" naar stikstofdioxide (NO2) is gedaan bij gezonde mensen. Het rapport is opgesteld door de Europese Onderzoeksvereniging voor Milieu en Gezondheid in de Transportsector (EUGT) en is gefinancierd door Volkswagen, BMW en Daimler.

Vorige week werd al bekend dat dezelfde onderzoeksvereniging ook proeven met apen had gedaan in de Verenigde Staten. De dieren werden in een afgesloten ruimte blootgesteld aan uitlaatgassen. Volkswagen bood daar zaterdag al excuses voor aan.

In Duitsland is met grote verontwaardiging gereageerd op beide proeven. Een woordvoerder van bondskanselier Merkel zegt dat proeven met de uitstoot van auto's op apen en mensen ethisch niet te verantwoorden zijn.

Goedgekeurd door de ethische commissie

De proeven met uitlaatgassen op mensen zijn voor 2015 uitgevoerd in het universitaire ziekenhuis in Aken en goedgekeurd door de ethische commissie van dat ziekenhuis. Zo'n 25 jonge gezonde mensen werden gedurende drie uur blootgesteld aan verschillende NO2-concentraties. Daarbij zijn de wettelijk vastgestelde grenswaarden niet overschreden, zegt het ziekenhuis.

Proeven op mensen. Mag dat?

Ondanks de publieke verontwaardiging in Duitsland, mogen zulke mensenproeven wel gedaan worden. De proefpersonen waren volgens de ethische commissie niet in gevaar, omdat er geen grenswaarden zijn overschreden. Ook diende het onderzoek oorspronkelijk een maatschappelijk doel, namelijk de kortetermijngevolgen van uitlaatgassen op de volksgezondheid.

Toch zijn er twijfels over het onderzoek. "Het is mij niet helemaal duidelijk waar dit nou voor nodig was", zegt Joop van Gerven, voorzitter van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek. "Als ik hier een medisch-ethisch oordeel over zou moet geven, zou dat toch wel een vraag zijn."

Volgens de Duitse onderzoekers was het voor het onderzoek alleen duidelijk wat langdurige blootstelling aan stikstofdioxide doet met het lichaam. Over acute gezondheidseffecten was nog niks bekend. "Maar zoiets zou je in literatuur mogelijk terug kunnen vinden", vertelt Van Gerven. "En toch zeggen ze dat het onduidelijk was."

Uit het experiment op de 25 mensen kwam naar voren dat de ingeademde stikstofdioxide geen lichamelijke reactie gaf. Het gas zou bij de proefpersonen niet tot een ontstekingsreactie in de luchtwegen hebben geleid. Het resultaat pakte dus goed uit voor de auto-industrie.

Van Gerven twijfelt verder niet aan de onafhankelijkheid van de onderzoekers. "Het gebeurt vaker dat de industrie betaalt voor onderzoek, maar de wetenschapper heeft zelf zeggenschap over hoe het wordt gedaan." Ook de uitkomst lijkt hem betrouwbaar. "Ze geven aan dat op lange termijn er zeker gevaren zijn. Het straatje van de auto-industrie is hiermee in ieder geval niet schoongeveegd."