Zo verloor Nederland in Brussel de lobby over pulsvissen van de Fransen
Het Europees Parlement stemde afgelopen dinsdag voor een verbod op pulsvisserij. Nederlandse vissers investeerden de afgelopen jaren miljoenen in die vistechniek, waarbij de vis met stroomschokjes uit de bodem wordt gelokt. Hoe verloren de Nederlanders deze stemming?
Peter, dit gaan we niet winnen.
Met nog een volle week te gaan tot de stemming, weet VisNed-directeur Pim Visser het al zeker. "Peter, dit gaan we niet winnen." Samen met Europarlementariër Peter van Dalen loopt hij gefrustreerd weg van een informatiebijeenkomst georganiseerd door tegenstanders van pulsvisserij. Daar waren de emoties hoog op gelopen.
Er was een dansgroep die de elektrocutie van een vis uitbeeldde. Een chefkok zei dat hij van een met puls gevangen vis geen goed gerecht kan bereiden. Maar de grootste troef: er waren vissers. Niet van die Nederlandse vissers die met hun schepen van tientallen kilometers de zee op gaan en ver van huis hun vis vangen. Nee, kleine Franse en Britse vissers, die een uur varen al een heel eind vinden. Die hun netten 's ochtends in de zee zetten en 's avonds weer terugkomen om de vis die erin gezwommen is eruit te halen.
Dat soort vissers kún je natuurlijk totaal achterhaald noemen. Nooit eens flink geïnvesteerd in hun bedrijf, vismethodes van vijftig jaar geleden, gedoemd om ten onder te gaan. Maar als zij zeggen dat ze door die verdraaide Nederlanders geen schol meer vangen, dan is het moeilijk om geen sympathie voor ze te krijgen. Eten we op vakantie niet allemaal graag vis in zo'n klein Frans vissershaventje? Veel van de Europarlementariërs in de zaal in ieder geval wel.
Wanhoopspoging in het hol van de leeuw
Europarlementariër Van Dalen van de ChristenUnie deed in het hol van de leeuw nog wel een wanhoopspoging. "Jullie zijn allemaal nog nooit op zo'n pulsvisschip geweest. Ik wel, ga eens met mij mee. Dan zul je zien dat er niets klopt van wat jullie zeggen." Het was te laat en het overtuigde niemand. "Mijn mensen houden van frituren," beet een Britse visser hem toe. "Ik weet zeker dat ze u graag eens in de frituurpan hebben liggen."
Wat in die zaal gebeurde was een samenvatting van wat er misging met de Nederlandse campagne en wat de Franse tegenstanders zo goed deden. Nederlandse vissers hadden sterke argumenten, maar vergaten de emotie. De Franse argumenten waren wetenschappelijk zwak, maar hun emotie maakte dat dubbel en dwars goed. En politiek is ook emotie. Uiteindelijk stemden meer dan 400 Europarlementariërs in met een verbod op pulsvisserij.
Toch was het verlies in een wat langer tijdsperspectief een verrassing. Nog maar twee maanden geleden behandelde de visserijcommissie van het Europees Parlement hetzelfde dossier. In die commissie zitten de ruim dertig Europarlementariërs die het meest over visserij weten. Twintig van hen zagen geen kwaad in de pulsvisserij. Ze stemden in met een plan dat voor de Nederlandse pulsvissers weinig zou veranderen. Slechts vijf stemden tegen.
Winst voor Nederland zou je zeggen. Maar er zat een addertje onder het gras. Normaal gesproken wordt over dit soort specialistische dossiers alleen in een commissie van het Europees Parlement gestemd. Deze keer leek het veel leden van de visserijcommissie toch beter om het hele parlement mee te laten beslissen: 751 parlementariërs, van wie velen niet eens uit een land komen dat aan een zee ligt, laat staan aan de Noordzee. Parlementariërs die zich nooit verdiept hebben in pulsvisserij, maar er wel over moesten stemmen.
In de laatste drie minuten van de bijeenkomst neemt ineens een onbekende het woord.
Voor de activisten van de Franse milieu-organisatie Bloom was dat de ideale situatie. Vissersvoorman Pim Visser ziet ze juli vorig jaar voor het eerst in Brussel op een bijeenkomst over pulsvisserij. Normaal gesproken komt hij daar altijd dezelfde gezichten tegen, zo groot is de visserijwereld niet, maar in de laatste drie minuten van de bijeenkomst neemt ineens een onbekende het woord. Een fanatiek mannetje met 'heel radicale ideeën' tegen pulsvisserij. Hij is van Bloom, dat niet lang onbekend zal blijven.
Wie je ook spreekt over het pulsvisverbod, voor- en tegenstanders zijn het over één ding eens: Bloom heeft een cruciale rol gespeeld bij de stemming. De milieugroepering schildert pulsvissen af als een massavernietigingswapen. De zee verandert volgens Bloom in een kerkhof als een Nederlands pulsschip is langs gevaren en de vissen hebben brandvlekken op hun vinnen na de elektrische schokken. Wetenschappelijk allemaal onbewezen, maar dat weet de leek niet. En de meeste parlementariërs die moeten stemmen over het pulsvissen zijn leek.
De Nederlandse verdedigers van pulsvisserij sputteren wel tegen, maar het is een achterhoedegevecht. Peter van Dalen probeert samen met Jan Huitema van de VVD en Annie Schreijer-Pierik van het CDA al in november Bloom op de zwarte lijst van lobbyisten te zetten, omdat ze volgens hen leugens verspreiden. Het Europees Parlement start een onderzoek naar Bloom, maar dat loopt nog op het moment van de stemming. De organisatie mag dus gewoon het parlement in. Ook sturen de Nederlandse Europarlementariërs een opinie-artikel naar de Franse krant Le Monde. Dat wordt niet geplaatst.
Vanuit een kantoor "zo groot als een toilet in het Europees Parlement" spreken Bloom-voorzitter Claire Nouvian en twee van haar medewerkers in korte tijd met honderden parlementariërs. Hyperfanatiek en met het heilige geloof dat de wereld van het pulsvissen af moet. Het belangrijkste argument van Nederland, dat pulsvissen veel beter voor het milieu is dan boomkorvissen, maakt op Bloom geen indruk. Zij zijn tegen beide vormen van vissen. Kiezen tussen die twee is volgens hen als kiezen tussen de pest en cholera.
De Franse boodschap was overal
Franse vissersorganisaties doen de rest van het werk. Zij zien de Nederlandse pulsschepen die tot vlak voor hun kust komen als dikke middelvingers die ze iedere dag maar moeten accepteren. Toen de Nederlanders nog met boomkor visten, konden ze niet zo dicht bij de kust komen. Met de pulskor is dat veel makkelijker geworden en vissen de Nederlandse schepen in gebied dat vroeger exclusief voor de kleine Franse bootjes was.
Als VVD'er Jan Huitema op de ochtend van de stemming bij zijn kantoor komt, hangt er een grote poster op zijn deur. Een Franse vissersboot in een idyllische haven. Hij kent het plaatje, want hij kreeg bij de ingang van het Europees Parlement al een flyer met dezelfde vormgeving in de handen gedrukt. Overal stonden mensen tegen de pulskor te flyeren. De Franse boodschap was overal.
Niet dat het Nederlandse kamp niets deed. De avond tevoren organiseerden Pim Visser en Peter van Dalen nog een bijeenkomst met wetenschappers over pulskor. Net voor het weekend nodigden ze de Nederlandse wetenschapper Adriaan Rijnsdorp uit van de Wageningen Universiteit. Maar het tij was toen al te slecht om nog succesvol te kunnen zijn.
Het is gebeurd.
Rijnsdorp had in Straatsburg direct door dat hij in een vijandige zaal terechtkwam. Waar voorstander Peter van Dalen een week eerder nog in het hol van de leeuw zat, zag hij nu dat zijn eigen hol was overgenomen door de vijand. Mensen die minutenlange monologen hielden, waar wetenschappelijk geen touw aan vast te knopen was. Hoe moest je die betogen als wetenschapper weerleggen? Zeker als Nederlandse wetenschapper die verdacht werd van partijdigheid.
Visserij-commissaris Vella van de Europese Commissie hield diezelfde avond een gloedvol betoog voor de Nederlandse zaak. Pulsvissen is beter voor de zeebodem dan boomkorvissen en de Commissie is na bestudering van alle wetenschappelijk onderzoek vóór een totale legalisatie. Maar de zaal zat nog niet voor een tiende vol. Het bereik van Bloom en de Franse vissers was vele malen groter.
Net voor de stemming neemt Peter van Dalen plaats in de zaal naast zijn vaste buurman, Werner Langen van de Duitse CDU. De CDU was altijd voorstander van pulsvisserij. Tot de afgelopen week. Ineens hoorde Van Dalen z'n buurman spreken over de nadelen van pulsvissen. Waar hij dat vandaan had? Wellicht de Franse lobby.
Pim Visser zit op dat moment op de publieke tribune, samen met een aantal medestanders. Er zijn eerst honderden andere stemmingen, maar na een minuut of 20 wordt het duidelijk. "Het is gebeurd", verzucht hij. Het Europees Parlement wil een verbod op pulsvissen.
Als iedereen in Europa alleen maar voor zichzelf opkomt, dan maak ik me zorgen over de toekomst.
Er zijn veel gezegdes over wat je achteraf allemaal beter had kunnen doen. Ook nu denken de hoofdrolspelers: "achteraf..." En dan denken ze vooral terug aan een jaar of vijf geleden. De brandstofprijzen waren hoog en de visprijzen laag. Vissers dreigden failliet te gaan en de pulskor was de reddingsboei. Veel minder brandstofverbruik en dus veel lagere kosten.
Nederland haalde in die tijd het onderste uit de kan: ieder Europees land mocht 5 procent van zijn vloot met pulskor laten vissen, maar Nederland vroeg en kreeg 10 procent van de Europese Commissie. Daarna meldde Nederland nog een pulskor-experiment aan, waardoor inmiddels rond de 30 procent van de Nederlandse vloot met pulskor vist. De Nederlandse visbedrijven maakten weer winst, maar zo maak je weinig vrienden.
Dat neemt niet weg dat bijna alle betrokkenen het gevoel hebben dat ze gepakt zijn. Annie Schreijer-Pierik weigerde de Franse voorzitter van de visserij-commissie zelfs maar de hand te schudden na de stemming. "Als iedereen in Europa alleen maar voor zichzelf opkomt, dan maak ik me zorgen over de toekomst." Het is een gevoel dat bij meer parlementariërs leeft.
Op het nachtkastje van Pim Visser ligt al maanden het boek 'Beïnvloeding in Nederland en Europa' van Rinus van Schendelen. Hij heeft het nog steeds niet uit, is veel te druk geweest. "Misschien had ik daar achteraf meer tijd voor moeten nemen. Maar of dat geholpen had..."
