Schulden liggen op de loer bij 'onwetende' scholieren en mbo'ers

Jongeren onderschatten de risico's van kansspelen en achteraf betalen bij online-winkelen. Dat zegt Moneyways, het onderwijsprogramma dat jongeren in het voortgezet onderwijs en het mbo leert omgaan met geld.

Moneyways is een samenwerkingsverband tussen budgetvoorlichter Nibud en innovatiebureau Diversion. De lessen worden gegeven door docenten die zelf ervaring hebben met het hebben van schulden.

Het landelijke onderwijsprogramma, dat in meer dan veertig gemeenten en duizend klassen wordt gegeven, trok aan de bel. "In steeds meer klassen krijgen onze jonge rolmodellen te horen dat leerlingen de Toto spelen of op afbetaling spullen kopen", zegt Femke Pluymert van Diversion in het NOS Radio 1 Journaal. "Wat vooral opvalt is dat ze zich er geen zorgen over maken. Ze zien het niet als gokken of een risico, maar als een makkelijke manier om geld te verdienen."

Twee trends vallen op: ten eerste zijn er steeds meer jongeren die online gokken, bijvoorbeeld via de Toto, dat door jongeren meer als beleggen dan als gokken wordt beschouwd. De kans schulden op te bouwen en in de problemen te raken is hierbij aanwezig. Gemiddeld twee jongeren per klas gokken online.

Ten tweede wordt de groep die aankopen achteraf betaalt groter. "Er zijn veel verleidingen, via vlogs en Instagram komen producten constant op de jongeren af. Door te kopen op afbetaling zijn ze twee weken na de aanschaf vergeten dat ze moeten betalen", zegt Pluymert. Ook hier maken gemiddeld twee jongeren per klas gebruik van.

Achteraf betalen kan bijvoorbeeld via AfterPay, dat door de jongeren als 'gewoon' betaalmiddel wordt gezien. Het bedrijf laat in een reactie weten "op geen enkele wijze" de intentie te hebben jongeren in de schulden te brengen. AfterPay zegt daarom de leeftijdgrens van 18 jaar streng te controleren. Ook is het volgens het bedrijf voor consumenten "vrijwel onmogelijk" hun schulden te laten oplopen, omdat het betaalgedrag wordt geanalyseerd.

Taboe

Volgens Pluymert durven jongeren niet te zeggen dat ze weinig weten van geldzaken. "We zien dat er een groot taboe ligt op het spreken over het omgaan met geld. Bij jongeren, vooral de groep rond de 18, is er veel onwetendheid." De rol van de ervaringsdeskundigen in de klassen is hierbij belangrijk: "Zij gebruiken hun eigen verhaal om openheid te creëren."

Een van die ervaringsdeskundigen is Youssef Amakran. Hij bouwde in vijf jaar tijd een schuld op van 25.000 euro door online te gokken op voetbalwedstrijden. Door het probleem met zijn familie te bespreken, wist hij vorig jaar van zijn gokverslaving af te komen.

Het Nibud gaat naar aanleiding van de signalen van Moneyways een onderzoek instellen onder mbo-leerlingen. "We maken ons er wel zorgen over, maar we hebben tot nu toe alleen signalen. Maar om wat voor aantallen en bedragen gaat het?", zegt een woordvoerder. "De schuldenkwestie is verder pas van toepassing bij scholieren vanaf 18 jaar, voor die leeftijd zijn hun ouders verantwoordelijk."