Geen geheime afspraken met Oranjes over vermogensbelasting

Het Koninklijk Huis heeft geen geheime afspraken gemaakt met de Staat over een extra vergoeding vanwege de belastingaanslag op het koninklijke vermogen.

Tot deze conclusie komt de commissie-Van Baalen, die bijna een jaar heeft gewerkt aan een historisch onderzoek naar het inkomen van het staatshoofd. "Van een geheime deal was geen sprake", schrijft hoogleraar parlementaire geschiedenis Carla van Baalen in het 296 pagina's tellende rapport.

Achterhalen

Premier Rutte heeft een aantal historici gevraagd te achterhalen wat er ruim veertig jaar geleden precies is afgesproken tussen het hof en het kabinet-De Jong over het inkomen van koningin Juliana en haar familie.

Aanleiding voor het onderzoek was een bericht van RTL Nieuws, dat op basis van stukken uit het Nationaal Archief stelde dat er in het begin van de jaren 70 geheime afspraken zijn gemaakt over een financiële compensatie voor het staatshoofd. Die geheime compensatie zou nog steeds van kracht zijn en koning Willem-Alexander zou er nog steeds van profiteren.

Compensatieregeling

De onderzoekers van de commissie-Van Baalen spreken tegen dat er een geheime deal was. "Uit niets in de bestudeerde documenten blijkt dat er een specifieke compensatieregeling - of in de woorden van RTL Nieuws: een 'geheime belastingdeal'- kwam voor de nadelige gevolgen van de belastingheffing." Ook is de Tweede Kamer juist geïnformeerd, stelt Van Baalen.

Ingewikkeld

In het rapport wordt duidelijk dat de gesprekken tussen het hof en het kabinet-De Jong heel ingewikkeld waren en jaren hebben geduurd. De politiek wilde in de grondwet vastleggen dat de Oranjes voortaan de kosten die ze maakten niet meer grotendeels uit eigen zak moesten betalen, maar dat de staat dit voor zijn rekening zou nemen.

Dat had een aantal voordelen: de staat kreeg zo een veel betere controle op de uitgaven van het staatshoofd. Ook kon worden voorkomen dat het staatshoofd 'te arm' zou worden en zijn onafhankelijkheid in het geding zou kunnen komen.

Belasting

Er zat wel een voorwaarde aan het jaarlijkse bedrag van 500.000 gulden dat het staatshoofd ontving, ze moeten belasting gaan betalen over hun privévermogen. Dat hoefde daarvoor niet.

"Er was zeker een spanning, een soort paradox", zegt Van Baalen. "Aan de ene kant moest het koninklijk huis belasting gaan betalen, maar er moest ook gezorgd worden dat hun financiële positie goed was."

Bruiloften

In het rapport staat ook dat koningin Juliana in eerste instantie dacht aan een vergoeding van 1 miljoen gulden, maar het werd uiteindelijk 500.000 gulden. De rest van de kosten van de Oranjes werden verdeeld over allerlei begrotingen, ook was er nog een potje 'incidentele kosten' van 150.000 euro. "Dat was bij voorbeeld voor bruiloften en doopplechtigheden."

Weinig interesse

Alle financiële afspraken zijn in de Tweede Kamer aan de orde gekomen, maar volgens Van Baalen was er weinig belangstelling voor in het parlement. Bijna alle archieven waren voor het onderzoek openbaar, alleen de familie van de vroegere PvdA-leider en premier Joop den Uyl weigerde inzage in zijn correspondentie.

Premier Rutte spreekt over een "gedegen" omschrijving van de historische gebeurtenissen.