'Er breekt een onzekere en turbulente tijd aan in Duitsland'

"Beter niet regeren dan slecht regeren", met deze boodschap trok FDP-leider Christian Lindner vannacht de stekker uit de coalitiebesprekingen in Duitsland. Dat kwam na een maand van onderhandelen als een verrassing, zegt correspondent Judith van de Hulsbeek. "Het was heel spannend gisteren. Een nervenkrieg en polit-thriller werd het hier ook wel genoemd."

Van de Hulsbeek zegt dat verwachtingen de hele dag op en neer gingen. "Soms leek het ineens te lukken. Er kwam zelfs iemand van de FDP naar buiten met hoopvol nieuws dat er een compromis was gesloten over vluchtelingenbeleid, maar die trok dat bericht later ineens weer in. Uiteindelijk werd om middernacht toch duidelijk dat het niet ging lukken."

Volgens de correspondent kon de liberale partij FDP zich uiteindelijk niet vinden in de geest van de coalitie. "Inhoudelijk gaf Lindner verder weinig toelichting. Het zou te maken hebben met de wijziging van bepaalde belastingregels en afspraken over gezinshereniging van vluchtelingen. Maar er was ook de angst dat ze zichzelf in deze regering niet voldoende konden profileren."

Met dat probleem heeft de FDP namelijk ervaring. Zo werd de FDP bij de verkiezingen in 2013 - nadat de partij vier jaar in een coalitie met Merkel had gezeten - keihard afgestraft. De partij haalde de kiesdrempel niet en keerde pas twee maanden geleden terug in het parlement.

De grote vraag is hoe het nu verder moet. "Het wordt een onzekere en turbulente tijd in Duitsland. De eerste logische stap is dat Merkel naar de SPD gaat om te vragen of ze toch niet samen een coalitie willen vormen. Maar dat verzoek heeft heel weinig kans, omdat de sociaal-democraten hebben gezworen dat ze niet weer met Merkel in een regering willen. Misschien wil de SPD wel verder zonder Merkel, dat zij plaatsmaakt voor iemand anders. Maar wie moet dat dan worden?"

Een andere optie is een minderheidscoalitie van CDU/CSU en de Groenen. "Maar dat is in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog nog nooit gebeurd. Bovendien is zo'n coalitie instabiel, en daar houden ze hier niet van."

Nieuwe verkiezingen lijken ook geen optie. Daar is geen enkele partij, op de AfD na, bij gebaat. "President Steinmeier, die erover gaat, heeft ook al gezegd dat hij er geen voorstander van is."

Bondskanselier Merkel is nu weer aan zet. Ze heeft gezegd dat ze een dag wil nadenken over hoe het nu verder moet, nu de Jamaica-coalitie (Jamaica verwijst naar de partijkleuren) geklapt is. "Iedereen is echt wel verbijsterd en in diepe schok dat het niet gelukt is. Zoals een krant het hier samenvatte in een kop: orkaan Jamaica is over Duitsland getrokken."