'Neanderthaler verdween niet door klimaat of strijd met homo sapiens'
Neanderthalers zijn niet uitgestorven door klimaatverandering of competitie met de moderne mens, maar simpelweg omdat ze in de minderheid waren. Onderzoekers van de Stanford University in de Verenigde Staten stellen dat in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
De neanderthaler verdween zo'n 40.000 jaar geleden van het toneel, relatief kort nadat homo sapiens vanuit Afrika naar Europa en Azië waren getrokken, waar de neanderthalers leefden. Over het verdwijnen van deze mensensoort is veel discussie. Gangbare theorieën verklaren het uitsterven van de mensensoort uit een strijd met homo sapiens of uit voedselschaarste tijdens een periode van extreme koude.
Maar volgens de Amerikaanse biologen waren die factoren niet doorslaggevend. Zij ontwikkelden een rekenmodel waarmee ze het verval van de oermens nabootsten. Op basis daarvan stellen ze dat neanderthalers zo gering in aantal waren en zo ver verspreid van elkaar leefden dat ze gedoemd waren uit te sterven.
Aannames
De neanderthalers leefden net als de homo sapiens in kleine, rondtrekkende groepjes van jagers en verzamelaars, die konden verdwijnen door ziekte, rampspoed of magere jaren. De groepjes neanderthalers raakten in de minderheid en zouden geleidelijk zijn vervangen door homo sapiens, die binnendruppelden vanuit Afrika. Op die manier zouden moderne mensen het in Europa en Azië langzaam hebben overgenomen van de neanderthaler.
Het is een theorie die moeilijk te bewijzen valt, zegt Wil Roebroeks, hoogleraar Archeologie aan de Universiteit Leiden. De wetenschappers doen de aanname dat er een gestage stroom homo sapiens vanuit Afrika kwam. "Maar dat is niet meer dan een aanname, omdat er nauwelijks data zijn die iets zeggen over de migratiestromen in de periode dat neanderthalers en moderne mensen met elkaar in aanraking kwamen. Ook over de verschillen in aantallen is vrijwel niets bekend."
'Blitzkrieg'
Volgens Roebroeks kun je het rekenmodel vergelijken met een stereo-installatie waarbij een knopje - in dit geval de bevolkingsgroei - langzaam wordt opengedraaid. Doordat in Afrika steeds meer mensen worden geproduceerd, nemen de aantallen neanderthalers steeds verder af. Maar de vraag wat er echt is gebeurd, blijft moeilijk te beantwoorden.
Hij benadrukt dat het verdwijnen van de oermens een heel geleidelijk proces was, dat tienduizenden jaren in beslag nam. "De neanderthaler is niet in een soort blitzkrieg uitgeroeid door een technologisch superieure homo sapiens, maar heeft zich vermengd met de moderne mens. Dat weten we omdat de huidige mens nog steeds stukjes neanderthaler-dna met zich meedraagt."
