Satelliet met 'Nederlands hart' in Rusland gelanceerd
Honderden Nederlandse wetenschappers en technici hebben er jarenlang aan gewerkt: de onderdelen voor het meetinstrument Tropomi op een nieuwe satelliet die vandaag om 11.27 uur Nederlandse tijd vanuit Rusland de ruimte in wordt geschoten.
Een satelliet met een Nederlands hart, noemen ze het zelf. Met Tropomi kan de luchtkwaliteit nog veel beter dan tot nu toe worden gemeten. Ook zal de satelliet data leveren voor belangrijk klimaatonderzoek.
"Een staaltje van Neerlands trots", vertelt Nico van Putten van NSO, het ruimtevaartagentschap van de Nederlandse overheid. "Wij hebben de ervaring, de kennis en de kunde om dit soort apparatuur te ontwerpen."
Wijkniveau
Luchtvervuiling is een groeiend probleem in de wereld. Vanuit de ruimte is dat goed te zien. Met behulp van de voorganger van Tropomi, genaamd OMI (lancering 2004), werd gezien dat Nederland één van de meest vervuilde landen ter wereld is. Sindsdien zijn al veel maatregelen genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren.
Met Tropomi kan nog veel beter worden 'ingezoomd' op die luchtvervuiling. Zelfs tot op wijkniveau. "Straks kunnen we bijvoorbeeld het verschil zien tussen de luchtkwaliteit in het centrum van Rotterdam en de Rotterdamse haven. En dat is natuurlijk belangrijk voor het beleid dat je ontwikkelt om de lucht schoner te krijgen", zegt Pepijn Veefkind van het KNMI.
Met de satelliet wordt natuurlijk niet alleen naar Nederland gekeken, maar naar de hele wereld. Dus ook bijvoorbeeld naar China, waar de luchtkwaliteit een veel groter probleem is dan in Europa.
Door de satellietdata kunnen landen dit probleem niet langer ontkennen, vertelt Veefkind. "Het zijn metingen die ertoe leiden dat regeringen dit niet langer kunnen negeren, ze moeten er dan echt iets mee. Dat hebben we ook in China gezien."
Methaan
Als het gaat om het klimaat, zal de satelliet vooral worden ingezet om onderzoek te doen naar methaan, een veel krachtiger broeikasgas dan CO2. "De concentratie van methaan stijgt de laatste tijd heel hard. We begrijpen niet goed hoe dat komt", zegt Veefkind. "Het is heel belangrijk om dat uit te zoeken, vooral ook vanwege het Klimaatakkoord van Parijs."
In dat akkoord is afgesproken dat de temperatuurstijging op aarde ruim onder de 2 graden moet blijven. Dat lukt alleen als de uitstoot van broeikasgassen snel naar beneden gaat. Daarvoor moet je eerst weten waar ze vandaan komen.
"De bronnen van methaan zijn wel bekend. Dat komt uit stortplaatsen, de veestapel, uit moerassen, en het komt vrij bij olie- en gaswinning en te natte landbouw. Maar waar die stijging precies vandaan komt, weten we niet."
"We denken nu dat het vooral uit de tropen komt. Daarnaast weten we ook dat er bij de dooiende permafrost in noordpoolgebied methaan vrij gaat komen deze eeuw. Dus het is heel belangrijk om het straks echt goed te kunnen meten."
20 miljoen metingen
Tropomi is een samenwerking van het KNMI, TNO, SRON en Airbus Defence and Space Netherlands. Opdrachtgevers zijn de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en het ruimtevaartagentschap NSO.
Na lancering duurt het ongeveer naar verwachting een half jaar voordat alle apparatuur werkt. Daarna zal Tropomi 20 miljoen metingen per dag doen. Die metingen worden verwerkt door krachtige computers, waarna de gegevens beschikbaar zijn voor de hele wereld.
Het is de bedoeling dat Tropomi 5 tot 7 jaar blijft functioneren. De wetenschappers denken nu al na over een opvolger. "In ruimtevaarttermen duurt dit niet lang", zegt Nico van Putten van het ruimtevaartagentschap. "Klimaatverandering is bovendien nog wel een tijdje een issue. Dit soort satellieten kan helpen bij de aanpak van het probleem."
Over het smeltende permafrost maakte de NOS afgelopen zomer een aantal verhalen. Lees ze hieronder terug:
