'Je hoeft niet meer zestig te zijn om naar de hadj te gaan'

• Hoessein Sabir

  redacteur Buitenland

Het is de belangrijkste religieuze reis voor veel moslims, de pelgrimstocht naar Mekka. Voor velen de bekroning van een een leven vol aanbidding. In een ver verleden waren het vooral de ouderen, die zij aan zij hun rondjes om de Kaäba liepen.

Tegenwoordig is dat wel anders, de ouderen zijn nog steeds in de meerderheid, maar ook veel jongeren trekken naar de meest heilige plaatsen voor moslims.

Religieuze plicht

Die verschuiving ziet ook Marjo Buitelaar van de Rijksuniversiteit Groningen. De hoogleraar hedendaagse islam doet onderzoek naar de veranderingen rondom de hadj. "De pelgrimstocht werd vroeger vooral gezien als laatste religieuze plicht die je moet inlossen en om vergeving te vragen voor de zondes die je hebt begaan. Jonge moslims hebben hier ook wel behoefte aan, maar omdat ze nog midden in het leven staan, beleven ze de hadj en de periode erna toch anders", vertelt de hoogleraar.

Volgens de onderzoekster zijn jongeren vooral bezig met hun spirituele ontwikkeling. "De jongeren die ernaartoe gaan zijn meer bezig met hun geloof en ze willen niet meer wachten tot hun zestigste of zeventigste om hun islamitische plicht te vervullen."

Zakaria Bouhkim is er dit jaar ook bij in Mekka, samen met zijn vader runt hij een reisbureau dat gespecialiseerd is in pelgrimstochten naar Saudi-Arabië. Ze begeleiden dit keer een groep van 235 pelgrims. En ook Zakaria merkt dat de deelnemers steeds jonger worden. "Bijna de helft van de personen die dit jaar met ons meereizen is jonger dan veertig jaar'', vertelt Bouhkim.

De 29-jarige Amsterdammer zegt dat vooral de kleine bedevaart, de umrah, onder jongeren steeds populairder wordt. Sinds een aantal jaar probeert hij ook die jongere groep via sociale media te bereiken. "De drempel is nu veel lager, vroeger was het echt iets symbolisch voor je oude dag."

Doordat de samenstelling van de groepen verandert, zijn de reisleiders ook genoodzaakt om hun aanbod te vernieuwen. Zo organiseert Zakaria ook uitstapjes die de jongeren aanspreken. Ze gaan bijvoorbeeld ook crossen met quads in de woestijn. "Het belangrijkste voor ons is dat de rituelen op de juiste manier uitgevoerd worden. Voor de rest heb je momenten van ontspanning om het aangenaam te maken voor de groep die met je meereist."

Volgens de onderzoekster grijpt Saudi-Arabië dit ook aan om hun toerismesector te promoten. "Voor de Saudi's is het heel belangrijk om al die miljoenen bezoekers ook te laten merken dat het land ook aantrekkelijk is om buiten de hadj-periode te bezoeken", vertelt Buitelaar.

De aanwezigheid van jongeren laat zich ook vooral gelden op de sociale media. Sinds een paar jaar kan de buitenwereld onder andere via Snapchat de pelgrimstocht van begin tot eind meebeleven. Hieronder een overzicht van snaps, die vorig jaar tijdens de hadj zijn gepost.

Voor Nederlandse jongeren is het ook een zoektocht naar een identiteit, zegt Marjo Buitelaar. "Je voelt je Marokkaanse of Turkse Nederlander, maar het Nederlandse discours is wel dat je er nooit helemaal bij hoort. In Mekka ontdek je een nieuw thuisland, waar het er officieel niet toe doet wat je etnische achtergrond is. Dat je moslim bent, is het enige wat daar telt."

Praktiseren

De jonge reisleider denkt dat het ook te maken heeft met de manier waarop jongeren nu bezig zijn met hun geloof. "Je merkt dat jongeren steeds meer gaan praktiseren en dat ze daarom eerder de behoefte hebben om af te reizen naar de heilige plaatsen." En die jonge leeftijd brengt volgens Zakaria alleen maar voordelen met zich mee. "Je bent fysiek sterk en in de bloei van je leven. Dat maakt dit proces veel gemakkelijker."