Verdeeld Spanje demonstreert vandaag eensgezind tegen terrorisme

• Ernest Claassen

  redacteur Buitenland

In het centrum van Barcelona worden vanavond om 18.00 uur honderdduizenden mensen verwacht bij de mars tegen de aanslagen van vorige week. Daarbij kwamen vijftien mensen om het leven. Onder het motto "no tinc por" (Ik ben niet bang) zullen ze een hommage brengen aan de slachtoffers. Ook de Spaanse koning Felipe is er bij.

En daarom wilde de Catalaanse nationalistische partij CUP aanvankelijk wegblijven - voor hen is de koning het symbool voor wat ze zien als de Spaanse overheersing. Maar uiteindelijk komen de nationalisten toch. "Ze voelen ook wel aan dat het politiek niet handig is om weg te blijven", zegt correspondent Edwin Winkels. "In het stadion van Barcelona wordt de koning uitgefloten. Maar toen hij vorige week hier was na de aanslagen hoorde je geen kreten. Dit overstijgt de aversie tussen Catalonië en Spanje."

Politie omhelsd

Bij de mars zullen hulpverleners en Catalaanse politieagenten voorop lopen. Pas daarna volgen de politici en de koning. Het publiek is de politie enorm dankbaar voor het doeltreffende optreden bij de aanslagen. Binnen vier dagen wisten ze alle terroristen op te sporen. "Op straat worden ze omhelsd", zegt Edwin Winkels.

Toch verschijnen de afgelopen dagen ook berichten dat de opsporingsdiensten steken hebben laten vallen. Door de rivaliteit tussen de Catalaanse en Spaanse politiediensten zijn mogelijk fouten gemaakt. "De Mossos d'Esquadra, de Catalaanse politie, wilde alles zelf oplossen", zegt Edwin Winkels.

Rivaliteit met Madrid

De Catalaanse opsporingsdiensten mogen niet meedelen in de informatie die van Europol komt. Zulke veiligheidsdiensten erkennen alleen nationale staten als partners. De Catalanen vermoeden dat de Spaanse overheid hen niet alle informatie doorgeeft.

Van hun kant zou de politieke leiding van de Mossos d'Esquadra zelf niet willen dat hun inlichtingenofficieren informatie delen met de nationale diensten. Dat zegt een onderzoeker van een Spaanse denktank in Madrid.

Informatie uit België

Zo kregen de Catalanen in 2016 informatie uit België over Abdelbaki Es Satty, de imam die later de terreurcel in Ripoll inspireerde. Ze gaven zijn naam niet door aan de nationale veiligheidsdiensten in Madrid. De imam kon ongestoord zijn gang gaan.

Ook hadden ze - achteraf gezien - sneller alarm moeten slaan toen op 16 augustus in Alcanar een huis vol gasflessen ontplofte.

Aanvankelijk dacht de Mossos d'Esquadra aan een "gewone" gasexplosie. Ook hier brachten ze de nationale politie aanvankelijk niet op de hoogte.

Vakbonden van de nationale politie klagen daarom in de pers dat ze buiten het onderzoek werden gehouden. De Catalaanse overheid zou naar het buitenland willen uitstralen dat Catalonië als zelfstandige staat kan functioneren en de nationale politie niet nodig had.

Koest houden

Catalonië kent een sterke afscheidingsbeweging. Op 1 oktober is er een referendum waarmee de separatisten zich willen afscheiden van Spanje. Dat zorgt voor grote spanningen met de Spaanse regering in Madrid.

Maar vandaag is dat niet de hoofdzaak, denkt Edwin Winkels. "Op politiek gebied lopen er mensen mee die elkaar niet kunnen uitstaan. Maar over de ruggen van de slachtoffers kunnen ze nu geen ruzie maken. Ze moeten zich koest houden. Vandaag gaat het om Barcelona."