Hoe 'ontgift' je een kippenstal na de fipronil-affaire?
149 pluimveebedrijven zijn volgens de laatste gegevens nog geblokkeerd vanwege de fipronil-affaire. Deze bedrijven moeten hun stallen vrijmaken van de restanten van deze insecticide. Pas als dat is gebeurd, mogen ze weer eieren leveren.
Makkelijk is het niet om de stallen fipronil-vrij te krijgen, omdat fipronil een verboden middel is dat niet thuishoort in stallen. De wetenschap heeft er dus weinig of geen ervaring mee. Er wordt dezer dagen de ene na de andere test gedaan om te zien welk desinfecteringsmiddel het beste werkt.
De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) heeft een deel van zijn website ingericht voor praktische adviezen aan kippenboeren en hun adviseurs. Die informatie wordt dagelijks aangevuld met de kennis die zich in de praktijk ontwikkelt bij onder meer de GD, pluimveedierenartsen en de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht.
De vraag die de pluimveesector op dit moment bezighoudt, is vooral of het wel lukt stallen voldoende fipronil-vrij te krijgen. En wat het effect is op de consument als zij daar niet allemaal helemaal in slagen, ook al wordt er geen enkele norm overschreden.
Hoe moet de fipronil uit de kippen?
De overgebleven kippen op de bedrijven in kwestie zijn op dieet. Daardoor wordt volgens de inschatting van de experts 80 procent van het lichaamsvet van de kippen afgebroken en wordt ook het fipronilgehalte in hun lichamen verlaagd. "Ontgiften" of "detoxen" wordt dat in de sector genoemd.
En in de stallen?
In de eerste plaats moeten de stallen 'bezemschoon' worden. Mest en veren moeten weg, om te voorkomen dat de kippen de fipronil vanuit de omgeving bijvoorbeeld via de huid toch weer opnemen.
Vervolgens is het tijd voor de desinfectie. Op dit moment is waterstofperoxide de enige stof die fipronil echt lijkt te kunnen deactiveren en die praktisch toepasbaar is. Waterstofperoxide werkt ontsmettend en wordt ook gebruikt voor het bleken van haar.
Maar levert die stof dan geen risico's op voor mens en dier?
De ontsmetting met waterstofperoxide is niet ongevaarlijk. Bij hoge concentraties is de stof irriterend voor de luchtwegen. Het beste is om lege stallen te desinfecteren. Dat zou moeten met een mengsel dat een hoog percentage waterstofperoxide bevat. Bijvoorbeeld 30 procent, dat is volgens de laatste testen effectief.
Maar de meeste boeren moeten desinfecteren met hun dieren nog in de stal, omdat ze die niet ergens anders kunnen laten. In die gevallen kan volgens het laatste inzicht ook een middel met 3 procent waterstofperoxide worden ingezet. Dan moet er wel driemaal worden gedesinfecteerd.
De experts denken dat noch de boer, noch de kip hier hinder van ondervindt. 3 procent waterstofperoxide is immers wat er ook in mondspoelwater wordt gebruikt. Om het zekere voor het onzekere te nemen, kan bijvoorbeeld de vloer van een stal worden gedesinfecteerd als de kippen op stok gaan. De stokken waarop de dieren slapen, moeten dan apart worden ontsmet.
Als je zelfs geen eieren meer kunt afzetten met 0.001 microgram fipronil, dan wordt er veel veilig voedsel weggegooid.
Gebruiken alle pluimveehouders deze methoden?
Nee, nog niet, leert een rondgang van de NOS langs een tiental bedrijven. Eén van hen huurde een bedrijf in dat werkte met onder meer soda en water en groene zeep. "Als er nu een advies is over peroxide, dan heb ik daar niet meer zo veel aan", zegt de pluimveehouder. "De behandeling die ik heb laten uitvoeren, kostte al zo'n duizend euro."
Hoe groot is de kans dat de desinfectie werkt?
Dat moet blijken als de kippen die nu nog op dieet zijn en daardoor niet of nauwelijks eieren meer leggen, dat weer wel doen. Dat is in de praktijk zo'n drie of vier weken vanaf het moment dat ze weer energierijker voedsel krijgen. De pluimveehouders nemen voortdurend monsters om te kijken of alle maatregelen daadwerkelijk helpen.
Maar de kans bestaat dat er in sommige stallen toch nog een restje achterblijft.
De overgebleven hoeveelheid fipronil in de eieren zal in de praktijk zelden boven de toch al strenge norm van 0,005 milligram per kilo uitkomen. Maar Hennie de Haan van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders vreest dat sommige afnemers alleen genoegen nemen met nul komma nul.
"Daar maken wij ons wel zorgen over bij de huidige 'chemofobie'. Stel je voor dat je zelfs geen eieren meer kunt afzetten die 0,001 milligram fipronil bevatten. Dan wordt er veel veilig voedsel weggegooid en dat zou echt heel zuur zijn."
