Antifa in de VS: bevlogen idealisten of gewelddadige relschoppers?
President Trump heeft gisteravond herhaald dat hij vindt dat zowel rechtse betogers als de linkse tegendemonstranten schuldig zijn aan de rellen in het Amerikaanse Charlottesville van afgelopen weekend. Er was sprake van "geweld van beide kanten" en beide groepen waren volgens Trump "erg gewelddadig".
"Trump maakt hier een U-bocht", zegt correspondent Wouter Zwart. Maandag wees Trump nog met de beschuldigende vinger naar de rechtse neonazi's en witte racisten, nadat hij eerder geen specifieke schuldigen wilde aanwijzen. Dat kwam hem op veel kritiek te staan. "Met zijn verklaring van gisteravond komt hij dus toch weer terug bij zijn eerdere veroordeling."
Trump spreekt nu dus opnieuw van geweld aan beide kanten. Was dat ook het geval? "In zekere zin wel", zegt Zwart in het NOS Radio 1 Journaal. "Op de beelden is wel degelijk te zien dat linkse relschoppers het gevecht aangaan met rechtse demonstranten. Niemand ontkent dat er agressie was van beide kanten."
Toch is de aard van de gewelddadigheden niet dezelfde, zegt de correspondent. "De kiem van het conflict waren demonstraties van vrijdagavond, waarbij neonazi's met fakkels fulmineerden tegen Joden. Dat is ongekend schokkend in een land dat heeft gevochten om de wereld te redden van Jodenvervolging. Die gebeurtenissen van vrijdag leidden tot heftige tegendemonstraties op zaterdag, waarbij inderdaad door beide partijen is gevochten. En dát mondde weer uit in die daad van die jonge extremist, die die menigte omver reed. Dus het is zeer de vraag of beide partijen evenredig schuldig zijn."
De linkse activisten die zaterdagavond een tegendemonstratie hielden staan bekend als 'antifa', een afkorting van antifascisten. Het zijn hoofdzakelijke linkse en extreem-linkse activisten die zich niet vertegenwoordigd voelen door de Democratische Partij. Ze omschrijven zichzelf als radicale idealisten. Ze komen op voor onderdrukte groepen en protesteren tegen de macht van bedrijven en de elite. Ook organiseren ze tegendemonstraties bij extreem-rechtse betogingen.
De groepering heeft geen leider of een hoofdkwartier, maar komt op kleine schaal wel geregeld bijeen. Volgens schattingen heeft de antifa enkele duizenden leden, en is daarmee veel kleiner dan de extreem-rechtse beweging, die honderdduizenden aanhangers heeft.
Doodslag
In Amerikaanse media wordt verschillend aangekeken tegen het gebruik van geweld door linkse en rechtse activisten. "De antifa heeft in Charlottesville zeker geweld gebruikt", zeggen twee verslaggevers van The New York Times. "Maar zij gingen lang niet zover als de aanslag van de rechtse betoger. Die wordt nu verdacht van doodslag."
Het verschil in de mate van geweld past in een breder beeld, stelt The New York Times. De krant haalt een Amerikaanse denktank aan die becijferde dat in de VS bij geweld door rechtse actievoerders gemiddeld twaalf keer zoveel doden vallen als bij geweld door linkse activisten. Ook vallen er veel meer gewonden bij geweld door rechtse betogers.
Uit een onderzoek naar radicalisering van een universiteit van Maryland blijkt dat het geweld van rechtse demonstranten veel vaker tegen mensen is gericht dan bij linkse betogers, die op hun beurt vaker vernielingen aanrichten.
Onbeschaamd gewelddadig
De nieuwssite Breitbart, een platform waar uiterst rechtse meningen worden uitgedragen en waar Trumps vooraanstaande adviseur Steve Bannon de baas was, ziet het heel anders. Daar worden de antifa's omschreven als een groepering "die al tientallen jaren onbeschaamd gewelddadig te werk gaat om zich te verdedigen tegen 'brutale neonazi's'".
De site verwijst onder meer naar een incident uit 2012, toen achttien antifa's een restaurant in Chicago binnenvielen toen daar een bijeenkomst gaande was van de Illinois European Heritage Association, een nationalistische organisatie. "Zonder aanleiding vernielden de antifa's het restaurant en vielen ze gasten en medewerkers aan, ook mensen die niets te maken hadden met de bijeenkomst. Slechts vijf van de belagers werden veroordeeld en zij worden nu door de antifa's als helden beschouwd."
Kritiek en complimenten
Hoe dan ook, de laatste uitspraak van Trump leidde opnieuw tot een storm aan verontwaardiging en kritiek, zegt correspondent Wouter Zwart. "Onder zowel Democraten als Republikeinen zijn velen het niet met hem eens."
Toch kwamen er ook complimenten. "Vooral van neonazistische bewegingen en de Ku Klux Klan. De oud-leider van die beweging schreef op Twitter dat hij het roerend eens is met de president. Hij bedankt Trump voor het vertellen van de waarheid over de gebeurtenissen in Charlottesville en voor het veroordelen van linkse terroristen."
