Hongkong hoort nu 20 jaar bij China, maar niet iedereen viert feest
Eén land, twee systemen. Dat was de belofte toen precies twintig jaar geleden de Britse kroonkolonie Hongkong werd teruggegeven aan China. "Maar hier maken mensen zich enorme zorgen hoelang dat nog zal duren", zegt correspondent Marieke de Vries in Hong Kong.
President Xi Jinping van China maakte het vanmorgen nog eens duidelijk: Hongkongers moeten zich niet bemoeien met binnenlandse kwesties. Hij zei dat tijdens inauguratie van Carrie Lam. Zij is de nieuwe, pro-Chinese leider van de regio en "gekozen door een eliteclub van 777 mensen op een bevolking van zeven miljoen", legt de Vries uit het NOS Radio 1 Journaal.
Een van de redenen waarom vandaag duizenden mensen actievoeren in de straten van Hongkong.
De grote mars is een jaarlijks terugkerende demonstratie. Symbolisch op de dag dat de Britten, na ruim anderhalve eeuw bezetting, hun oorlogsbuit weer afstonden aan China.
Narcostaat
Het motief voor de bezetting was - voor de tijdsgeest van nu - bijzonder opmerkelijk. De naam van het conflict geeft het al aan: de Eerste Opiumoorlog. "Eigenlijk was Groot-Brittannië een soort narcostaat die opium wilde slijten aan het Chinese volk", zegt oud-correspondent Floris Harm ook in hetzelfde radioprogramma.
Met de botte bijl brak de Europese mogendheid de gesloten Chinese markt open. Peking vocht ertegen, maar was te zwak en verloor de oorlog. In 1842 werd Hong Kong ingelijfd bij het Britse rijk, samen met vijf andere belangrijke Chinese handelshavens.
Het verlies van de eilandengroep was voor China een nationale schande. Het zou 155 jaar duren totdat die werd weggepoetst.
Na lang overleg tussen Londen en Peking werd in de jaren '80 een compromis gesloten. Hong Kong zou weer onderdeel van de communistische grootmacht worden, maar met een onafhankelijk politiek systeem en eigen regels. Eén land, twee systemen.
Een deel van de inwoners was er niet gerust op. Vooral na de bloedige studentenprotesten in Peking van 1989. Harm: "Dat zorgde voor een schokgolf in Hongkong, want waar gaan we nu toch mee in zee?" De voormalig-correspondent legt uit dat er "een exodus" volgde van sceptici die naar landen als Canada emigreerden.
Er kwam een soort gelatenheid, van laten we nou maar gewoon beginnen en kijken hoe het loopt.
Begin jaren '90 kwam de Chinese economie langzaam tot bloei. Het land beloofde door te gaan met de economische hervormingen en dat stelde de inwoners van Hongkong wat meer op hun gemak. "Er kwam een soort gelatenheid, van laten we nou maar gewoon beginnen en kijken hoe het loopt", zegt Harm.
Op 1 juli 1997 was het zo ver en kreeg China Hongkong terug. De afgelopen jaren is deze dag uitgegroeid tot één waarop tienduizenden mensen de straat opgaan. Voor meer vrijheid en tegen de volgens hen groeiende invloed van de grote broer op het vaste land.
Afbrokkelende vrijheid
"Mensen voelen wel dat er wat afbrokkelt van de vrijheden die ze hebben", legt correspondent De Vries uit. Ze is er vandaag bij om verslag te doen van de 1 juli-demonstratie.
De actievoerders vinden dat, sinds Xi aan de macht kwam in 2012, hun systeem steeds meer onder druk komt te staan. "De gebroken belofte dat Hongkongers zelf hun nieuwe leider mochten kiezen, de plannen voor patriottisch onderwijs en kritische boekhandelaren die verdwijnen", somt De Vries een aantal argumenten op.
De één land, twee partijen-deal is afgesloten voor een periode van vijftig jaar. Maar het lijkt zeer de vraag of de werkelijke einddatum niet al ruim voor 2047 komt.
Een woordvoerder van de Chinese overheid noemde de overeenkomst "vooral een historisch document, dat niet zo veel waarde meer heeft", zegt de correspondent in Hongkong.
"Precies het soort uitlatingen waar men zich hier zo zorgen over maakt."
